Әкеміз үкі! Аман бол!» Кереку қаласында С.Торайғыров атындағы университетте қызмет етіп жүрген кезде, нақтылай айтсақ 2005 жылы, мен ректорымыз Е.Арынның ұсынысымен Ертіс өңірінің тумасы Г.Н.Потаниннің үш томдық таңдамалы еңбектерінің жинағын дайындауға жетекшілік жасадым. Ұлы ғалымның 175 жылдығын осындай бір игі шаруамен атап өтпек болдық. Бізге дейін ұлы ғалымның қазақ фольклорынан құрастырылған […]
Алтайдың ақбас қыраны Адам баласында қашанда үмітке толы арман, өмірге деген құштарлық болса ғана адамға екі қанат, қайтпас рух, мұқалмас жігер бітетіні күмәнсіз. Бұған Алтайдың ақбас қыраны атанған есіл ердің ғұмыр жолы айғақ. 1889 жылы Баянды шалдың отбасын думанға бөлеп, дүниеге келген балпанақтай ұлдың атын Әбдірасыл деп қояды. Перзенттерінің бәрін […]
Алтайдың асқар тауы Әрбір дәуірдің өз ортасына ізгілікті еңбегімен танылып, ертеңгі ұрпағына асқан парасатын әйгілейтін ұлы есімдер мыңнан бір кездеседі. Соның бірі – ел бастаған көсем, дауды шешкен шешен, халқының экономика, оқу-ағарту, мәдениетін көтеруге тер төккен ұлы ұлағаттың иесі 1820-1904 жылдары өмір сүрген Жуанған (Жотағажы) Мәйтіұлы еді. Мынау сахарадағы көшпенді […]
Тойда Сиыршыбай балуан Уаңның балуаны Халлелді жығып бас бәйгеге бір жамбы, бір ат алады. Бурыл ат та алдымен келіп бір түйе, бір ат, бір жамбы алады. Әріннің қара жорғасы алдымен келсе де, Оспен тәйжінің қайшылығамен бәйгесіз қалады.
Тұрсынхан Зәкенұлы – тарихшы, жазушы және аудармашы. 1962 жылы ҚХР СУАР Алтай аймағында дүниеге келген. 1986 жылы Шыңжаң университетінің тарих факультетін, 1989 жылы Пекин ұлттар институтының тіл-әдебиет факультетін бітірген. Қытай, ұйғыр, өзбек, түрік, парсы тілдерін игерген. Түркология саласы бойынша 150-ден астам мақаланың, «Көне түркі ескерткіштеріндегі қытай жазбалары», «Ойратнама: Жоңғария мемлекетінің […]
Кавказда VIII-ХVII ғасырлар аралығында өмір сүрген касах-кашактар біздің қазақтың бір бөлігі ме, басқа ма? Осы сауалдың нақты жауабын табу аса маңызды нәрсе. Кейінгі орыс тілді казактардың арғы тегі Қазақ екенін академик Бартольд жазған, оны Мұрад Аджи де нақтылайды. Ресей тарихшылары да ХІХ ғасырдағы Дон казактарының ескі сөздері киргиз-кайсак (қазақ) сөздерімен […]
Бүгін, XX ғасырдағы қазақ ұлт азаттық қозғалысының жетекшілерінің бірі, дала көкжалы Оспан батыр Сіләмұлының ұлт азаттығы жолында шаһит кешкеніне 70 жыл. 1951 жылдың 29 сәуірінде Оспан батыр Үрімжіде Қытай коммунистері жағынан атылды.
Жәнібек батыр тар жол, тайғақ кешулерін былай еске алады екен: – Майдандасып жау түсіруді ерлігім деп санамаймын, қаптаған жаумен шайқассаң өткір найзаның ұшымен, тұлпар аттың күшімен, қайратыңа әдіс-амалыңды қосып жеңесің. Сен оны алмасаң, ол сені алады. Талай-талай қан майданды бастан кешірдім, тар жол, тайғақ кезеңдерден өттім, майданда жау түсірмей қайтқан […]
Қазақ халқының құрамындағы тайпалардың бірі — Керейлер екі үлкен этникалық бірлестіктен: Ашамалы Керей, Абақ Керейден тұрады. Ғылыми əдебиеттерде осы атаулардың төркіні туралы айтылған пікірлер аз емес.
Керейлер тарихындағы елеулі мəселе — ол Қазақ халқы құрамындағы Керейлер мен Керейттердің арақатынасына байланысты əр түрлі көзқарастардың орын алулары дер едік. Бұл екеуін бір тайпа ретінде қарастыратын ғалымдар арасында Н.А.Аристов, В.В.Бартольд, М.Тынышбаев, Р.Г.Кузеев, М.Мұқанов бар. Сонымен қатар оларды екі бөлек тайпа ретінде қарастыратын ғалымдар да бар екендігін айта кеткен жөн. Олардың қатарына мысал үшін Х.Ховорс, Грумм-Гржимайло жатады. Шындығына көшсек, «Керей» этнонимімен «Керейт» этнонимінің арасында елеулі алшақтық жоқ.
Биыл Алтай өлкесінің Шыңжаң (Синьцзян) провинциясына өз еркінен тыс қосылғанына 100 жыл толып отыр. (1920-2020) 1920- жылға дейін Синьцзян мәселесіне Алтай өлкесі қамтылмайтын-ды. Алтай өлкесі 130 жылдай орталық үкіметке жеке қарап келді де, 1919-1920 жж арасындағы ішкі-сыртқы саяси һәм гео-стратегиялық мәселелерге байланысты жеке өлке статусы біржолата жойылған еді. Синьцзян губернаторы Яң-ның қолқа салуымен Алтай өлкесі Синьцзян провинциясының қарауына өтті.
|
|
Соңғы пікірлер