Шежіре

Сауыр-Сайқан деректері: Ер Балапан өлімі 
Шежіре

Сауыр-Сайқан деректері: Ер Балапан өлімі 

Меркіт кіші атасы Төлеміс ауылынын шыққан Ер Балапан 1834 жылы қайтыс болып, Сәрсеке бұлағы, тау бөкетінің батыс жақ  жағасына жерленген. сол дәуірде осы Ласты өзенін Сәрсеке бұлағы деп атаған.  Сүйінбай әрсеке руының кіші атасыТүкібай Тастемір ауылынан Самеке дегеннің Зейнеке, Мәскен, Бәтима дегендеген үш қызы Сәлім деген кісі болган екен. Мәскен […]

Найман елінін Сауырға көшуі немесе Керімжанның жоқтауы
Шежіре

Найман елінін Сауырға көшуі немесе Керімжанның жоқтауы

таррихтан Керейелі елі ішінде ұзын уақыт құдандалы болып келген Төртуыл  Найман, үш Бәйжігіт Қайқы ауылдыры 1883 жылы Жәке бидің артынан 92 түтін көшіп  Сауырдың Майлыбай бекеті (кеден тұрған жер) қазіргі көне Жеменей  тағанына шоғырлана, жазбай қоныстанған екен. Өз ішінен ұйымдасып, егін салыпТүкібай Сәмеке тоғанынан су алып, арпа, сұлы, тары, сарыкендір салып жергілікті халыққа […]

Ұмай ана кім болған?
Шежіре

Ұмай ана кім болған?

Қазақстанның қалыптасу тарихында мәдениеті мен қоса бейнелеу өнерінің тұрлері де аса маңызды орынға ие. Төл тарихымыздан бастау алатын қазақ бейнелеу өнерінің бір түрі – мүсін өнері. Ол – тәуелсіз Қазақстанмен бірге дамып, қатар өркендеп келді. Мүсін өнерінің тарихы алғашқы қауымдық құрылыс кезеңінде тастан жасалған жауынгерлерді, балалы аналарды сомдағаннан бастап танымал […]

Ахмет Тоқтабай: Оспан батырдың Ақбоз аты
Шежіре

Ахмет Тоқтабай: Оспан батырдың Ақбоз аты

Оспанның бірнеше сүйікті аттары болған. «Қайқая шапқан қарагер» атымен түскен батырдың суретінде, ауыздығымен алысып тұрған теке мұрын, талыс танау, құлжа мойын, кең кеуде, салпы омырау тұрпатынан қазақи Алтай жылқысы екенін көреміз. Батырдың тарихта қалған 2-ші сәйгүлігі әйгілі Ақбозаты. Ақбозатты көргендердің айтуынша «айғай шықса, мылтық, зеңбірек дауысы естілсе құлағын елеңдетіп жата […]

Ұларбек Дәлейұлы: Жылқыайдар айтқан хикая.
Шежіре

Ұларбек Дәлейұлы: Жылқыайдар айтқан хикая.

Өр Алтай бетіндегі менің туған ауылым Шәкүртіде тұтанып, Үш аймақ көлемін шарпып, қытай коммунистерін қынадай қырған осынау Ұлт азаттық көтерілісінің тірі куәгерлерін көзімізбен көріп, не хикаяларын тыңдап өстік. Алғаш Есімхан, Елісхандар бастаған бұлғақтың туын көтерісіп, қазақ қосындарының бас қолбасшысы болған аталарым Сүлеймен мерген мен ұлы атам Шәукейдің (лақап аты «Сұрмерген») […]

Талас Омарбеков. Жошы ұлысы қалай әлсіреді?..
Шежіре

Талас Омарбеков. Жошы ұлысы қалай әлсіреді?..

1342 жылы Өзбек хан өлгеннен кейін Жошы ұлысының (Алтын Орданың) басынан бағы тая бастады. Өзінің көрегендігімен және даналығымен зор беделге ие болған Өзбек ханның орнына келген ұрпақтары даңқты Ұлыстың ұлы дәстүрін жалғастыра алмады. Мәселен, 1360-1379 жылдар аралығының өзінде Жошы ұлысында 24 хан ауысты. Зерттеуші Зардыхан Қинаятұлының деректері бойынша осы кезеңде […]

Оспан батырдың ерлігі мен отансүйгіштігі туралы бірер сөз
Шежіре

Оспан батырдың ерлігі мен отансүйгіштігі туралы бірер сөз

Оспан батыр тек Қытайда ғана емес, Кеңес Одағында да тыйым салынған тұлға. Қытай, Моңғолия, Түркия және т.б. елдердегі қазақтар арасында оның аты аңызға айналған. Кеңес тарих ғылымы оны айналып өткен. Есесіне, басқа шетелдік ғалымдар, саяхатшы жиһангездер бұл қазақ батыры туралы жақсы білетін. Тек соңғы жылдары біз ұлттық батыр туралы ести […]

Қазақ жылқысының қилы тарихы
Шежіре

Қазақ жылқысының қилы тарихы

Еуразия континентін дүр сілкіндіріп, адамзат тарихының өзгеше өрбуіне ерекше әсер еткен көшпенділер даңқы ежелгі дәуірлер қойнауынан жаңғырып жеткендей. Әсіресе сахараны шаңдата жүйткіген тұлпарларының тұяқ дүбірі құлағыңнан кетпейді. Иә, сәйгүліктер сол даңқты бабаларымыздың айырылмас серігі болатын. Жылқы малы мінсе көлігі, жесе тамағы, ішсе сусыны, кисе киімі ретінде халық тіршілігі мен ел […]

Оспан батыр бастаған ұлтазаттық күрестің ақырғы арпалыстары
Шежіре

Оспан батыр бастаған ұлтазаттық күрестің ақырғы арпалыстары

Бүгін Дала Көкжалы, XX ғасырдағы қазақтың ұлтазаттық қозғалысының жетекшісі – Оспан батыр Сіләмұлының атылған күні. Оспан батыр өткен ғасырдың орта шенінде  ұлтының азаттығы мен тәуелсіздігі жолында Кеңес одағы және оның өз мүддесіне құрған Шығыс Түркістан Республикасы қуыршақ үкіметімен, Қытайдың Гомин және коммунистік үкіметімен қан кешіп ұрыс салған ұлт қаһарманы. Ол […]

Екінші жаһан соғысына қатысқан Қытай қазақтары туралы
Шежіре

Екінші жаһан соғысына қатысқан Қытай қазақтары туралы

Біреу білсе біреу білмес, 2- жаһан соғысына қатысқа қытай қазақтары да болған. Соғысқа қатысуының тариxи себебі былай болды. 1933-жылы Шыңжаң өлкелік үкімет басына Шың Шысай келді. Шың билікке келе салысымен Совет-Шыңжаң қарым-қатынасын жаңа деңгейге көтерді. Советтің әуе күштер қорғаныс армия базасы шығыс Шыңжаңның Құмыл қаласына орналасып ішкі қытаймен ресми байланыс […]