Оспан батыр Сіләмұлының соңғы өмірі сөз болғанда Баркөл жерінде отырған оның ордасына қытай қызыл армиясының елші жіберуі тілге тиек етіледі. Шын мәнінде қызылдар мен Оспанның бірігу қаупі Кеңес Одағын қуаттайтын топтар мен бұрынғы «Шығыс Түркістан республикасының» орнын иелеп отырған «үш аймақшылдарды» қатты алаңдатты. Кеңес Одағының жол-жорық көрсетуіне және оның идеясындағы […]
Алаш рухының Алтай топырағындағы көкбөрі бейнесі жайында осыған дейін қаншама құнды мәтериялдар жазылды. Бүгін сіздердің назарларыңызға Қазақстан Республикасы президентінің телерадиокешені арнайы жасаған жаңа деректі фильмін ұсынып отырмыз.
Бүгінгі «тарих айдынында» сұхбатымызда, қазақтың ХХ ғасырға таңбасын басқан соңғы батыры Оспан батыр туралы әңгімелейтін боламыз. 1940-1951 жылдары арасында Шығыс Түркістанда халқының егемендігі жолында күрес жүргізген Оспан Батыр Исламұлы күні бүгін толық зерттеліп бүкіл қыр-сыры ашылмай келе жатқан ұлы тұлға. Оның күресі мен қазақ тарихында алар орны туралы әңгімелеп береміз. деп жазды «Түрік […]
Қазақстаннан тыс жерде өмір сүрген қазақ диаспорасының да бастан өткерген қилы-қилы тарихы бар. Соның бірі – Шыңжаң өлкесіндегі Алтай қазақтарының жергілікті билеушілерге қарсы көтерілісі. Бұл оқиғаның туындауына негізгі себеп, 1937-1938 жылдары Кеңес елінде жүргізілген репрессия науқаны 1938 жылдың соңын ала қытай қазақтары арасында да жалғасуы еді. Өйткені, ол кезде Шыңжаң […]
2009 және 2016 жылдың күзінде «Орталық Қазақстан» газетінде Монғолиядан келген, Ақадыр кентінде тұратын, арғын ішіндегі Тоқа молқы ағайындардың айтуымен жазылған «Оспан батыр тоқа молқы болады» деген мағынада мақалалар басылды. Осы мәселеге байланысты мен барлық жұмыстарымды жиып қойып, біраз зерттеу жүргіздім. Абай атамыздың сөзін лайықтап айтсақ тарихқа «…әркімнің-ақ бар таласы», сондықтан […]
Оспан батыр Исламұлына 2009 жылы Астана қаласы мәслихатының шешімімен Астана қаласы Есіл ауданы Үркер шағынауданынан(Илинка ауылының шығысы) көше аты берілген. Жанғожа батыр, Сырым батыр, Бекзат Саттарханов атындағы көшелермен қапталдас (параллел) орналаса, Әміре Қашаубаев, Бекет ата көшелері қиылысып жатыр.
1951 жылы дәл осы күні Үрімші қаласында 11 жыл бойы ұлтының азаттығы үшін күрескен, “қазақтың алтын аңызы” Оспан батырды атты. Шығыс Түркістанның тәуелсіздігі үшін күрескен ұлт азаттық қозғалысының көсемі Қазақ елінің жадынан өшпек емес.
Сәуір айында біреулер Сталиннің, біреулер Гитлердің дүниеге келгенін айтып жатады. Рас, шынында да солай. Бірақ, бұл айда осыдан 63 жыл бұрын қазақтың ардагер ұлдарының бірі, Шығыс Түркістандағы ұлт азаттық көтерілістің даңқты қолбасшысы Оспан Сіләмұлы шейіт болған. Сталиннің, Мао Цзе Дунның, Чан Кай Шидің жандайшаптарымен өмірінің соңына дейін тіресіп өтіпті жарықтық. […]
Батыр болып қару ұстап жауға шапқан екенсің, алдыңда сенен де асқан батыр барына күмәнсіз сенуің керек.Әйтпейінше жеңіске жету мүмкін емес» (Оспан батыр Cіләмұлы) ӘЛҚИССА Қол аяғы кісендеулі алып тұлға батыр Оспанарайлы, Қақпан басқан көкжал қасқыр секілденіп көкаспанға қарайды. Алпамсадай түкті кеуде, білек, самайбұлшынынан қан ағады оны ешбір сезбегендей аласұрып жарайды, Маңайында оқты мылтық, сайман алған сақшыларды шоқтай жанған жанарымен «сабайды» Еңгезердей есіл бітім ер тұлғасын еңкейтпейді тіктейді, Тауға қарап түнереді өзін де сол тауға балап тізе белін, бүкпейді. Жалт қараған қарасымен, оқыс жылдам қимылымен тобырларға үркек үрей жүктейді, Енді алдыңғы уақыттан тек өлімнен басқа ештеме күтпейді. Қалай мейілі қарасаңда темір құрсау тор қаптаған түнек түрме, абақты, Бұл түнек, тор көкке шапшып аласұрған қанша арыстан азаматты түкке тұрмас қаншықтарға талатты. Тау тағысы Оспанның да жан жағынан жау иттері […]
Шыңжандағы ұлт азаттық күрестің қолбасшысы, күрделі тұлға Оспан батыр туралы тарих ғылымдарының докторы Р.Болд жазған бұл байсалды зерттеу Моңғолияның «Өнөөдөр» («Бүгін») газетінде (2012.05.16. №113) жарық көрген болатын. Дала көкжалының Америка барлаушысымен әріптес болғандығы бүгінгі әскерилерге де бір ой салатындай. АҚШ Орталық барлау басқармасының (ЦРУ) директоры М.Хайден «Шын мәнісінде қызметтік міндетін атқарып […]
|
|
Соңғы пікірлер