Sońǵy jazbalar

Tuǵyry bıik Tursekeń
Shejire

Tuǵyry bıik Tursekeń

Tursekeń 1927 jyly tamyz aıynyń 15-shi juldyzynda Aqmola oblysy, Bu­landy aýdany, Bórli aýylynda týǵan. Áı­gili ádebıet zertteýshi, fılologııa ǵy­lym­darynyń doktory, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri. Qazaq, keńes ádebıeti tarıhyn eki tilde jazyp, kitap etip shyǵarýǵa atsalysqan ǵalym. Ásirese, birtýar tulǵa Sáken Seıfýllınniń ónegeli ómiri men shynaıy shyǵarmashylyǵyn ǵylymı turǵydan zertteýge biraz […]

ABAIDYŃ TÝǴAN KÚNINE ORAI BIR SО́Z
Shejire

ABAIDYŃ TÝǴAN KÚNINE ORAI BIR SО́Z

Otarshy “aq patshanyń” shendi shekpeni úshin (keıde tipti úlken kúmis tabaq pen artyq qadaq kúrish úshin) tóreleri usaqtalyp, batyrlary bir-birin shaýyp, sońǵy handaryn ustap berip, “zar-zaman” jyraýlary eski izdi shıyrlap, az-maz zııalysy ıa shoqynyp, ıa bilim izdep shetke ketip, Batystaǵy aǵartýshylyq pen ındýstrıalızaııadan maqurym qoǵamy kóshpeliden agrarlyq qurylymǵa ótip úlgermeı […]

Járken Bódesh: Jalǵyzdyq Qudaıdan keıin aqynǵa jarasady
Rýhanııat

Járken Bódesh: Jalǵyzdyq Qudaıdan keıin aqynǵa jarasady

Qazaq ádebıetiniń joqtaýshylary men jankúıerlerine, Qazaq óleń óneriniń qadaý-qadaý bıikteriniń biri, halyqaralyq “Alash” ádebı syılyǵynyń ıegeri, Túrki tildes elderi poezııasy II festıvaliniń laýreaty,  Qazaq poezııasyna “Juldyzǵa orynyn Aı bermes”, “Juldyztas”, “Bóriniń asyǵy”, “Emender túnde búrleıdi” qatarly jyr jınaqtaryn syılaǵan zamana jyraýy Járken Bódeshulymen bolǵan áńgimemizdi usynyp otyrmyz. – Táýelsizdiktiń altyn tańyn kórgen baqytty […]

QYTAIDYŃ JAŃA SAIaSATY: DINNEN BEZDIRÝ ME, ULTTY JOIý MA?
Rýhanııat

QYTAIDYŃ JAŃA SAIaSATY: DINNEN BEZDIRÝ ME, ULTTY JOIý MA?

QHR Prezıdenti Shı Jınpıń (qazaqsha osylaı jazylatyn atty oryssha Sı znpın dep jazǵandarǵa tań qalmaý múmkin emes) 2013 jyldy Astana sapary kezinde Azııa men Eýropa arasyndaǵy tarıhı saýda joly “Jibek jolyn” jańǵyrtý jónindegi “bir beldeý – bir jol” jobasyn álemge pash etken edi. Qytaımen Ortalyq Azııa, Reseı, Eýropa men Afrıkany […]

QYPShAQ HANDARYNYŃ ÁÝLETI
Shejire

QYPShAQ HANDARYNYŃ ÁÝLETI

XI-XIII ǵasyrlarda qypshaqtardyń ishinde qandaı áýlet basqarǵany óte shıelenisti másele. Bul suraqqa baılanysty tarıhshy ǵalymdardyń arasynda eshqandaı bátýalastyq joq. Onsyz da qypshaqtardyń ishinde qansha áýlet basqarǵany túsiniksiz. Qypshaq handary týraly kýálandyratyn birqatar túpki derekter bar. Orys shejireleri Sharýkanıd áýleti týraly aıǵaqtaıdy. Horezm shejireleri Horezmshahtarǵa qyzmet etken qypshaq handary áýleti týraly […]

ShÁKÁRIMNIŃ «ÚSh ANYǴY»
Rýhanııat

ShÁKÁRIMNIŃ «ÚSh ANYǴY»

Abaıdyń tálim-tárbıesin kórip, ómirin bilimmen órnektegen, álem oıshyldarynyń eńbekterin jata-jastana oqyp, parasat bıigine shyqqan, Alashqa alǵash ret «Ujdan» fılosofııasyn eńgizgen hám alpystan asqan shaǵynda qý tirshilik qyspaǵynan qashyp, turan dalany ańsaǵan túz taǵysyndaı taqýa ǵumyr keshken, adamzattyń aıaýly aqyny – Shákárim Qudaıberdiuly. Dana halqymyz: «Bilim – ınemen qudyq qazǵandaı», – […]

Laqaılar degen kimder?
Shejire

Laqaılar degen kimder?

Túrki halyqtary álem ór­ke­nı­eti­niń damýyna úlken úles qosyp, jal­pyadamılyq da­mý, mádenı jáne rýhanı faktorlardyń damýyn da qamtamasyz etip kelgeni t­arıhtan jaqsy belgili. Túr­ki­ler shyn máninde óz dara tul­ǵalaryn maqtan etip, olardyń attaryn tarıhı ıdeologııada saqtap kelýmen birge, olardyń qyzmetin pash etý sezimine bólengeni de qýanarlyq jaıt. Laqaılar ózbek ulty qura­myn­daǵy […]

Altaıdan asqan arman
Shejire

Altaıdan asqan arman

Hasen Oraltaı aǵamyzdyń ómirden ótkenine jeti jylǵa aıaq bassa da esimizge jıi oralady. Ol kisini Qazaqstandaǵy sońǵy kórgenderdiń biri men edim. Hasekeń zeınet demalysyna shyqqannan keıin on tórt jyldaı Germanııada ómir súrip, jazǵa salym Túrkııada júrgen kezderinde álsin-álsin habarlasyp, hat jazysyp, pikirlesip turdyq. Hasen aǵa meniń kelip qaıtýymdy ótinip, jıi […]

AIDOS SARYM. QYTAI QAÝPI MEN QAZAQ ÚREII TÝRASYNDA
Kitaphana

AIDOS SARYM. QYTAI QAÝPI MEN QAZAQ ÚREII TÝRASYNDA

Búgingi kúni qazaqtyń mazasyn qashyryp, úreıin týdyryp otyrǵan máseleniń biri – Qytaı. Sonaý Ǵun patshalyqtary, Túrki qaǵanaty dáýirindegi teketires pen shaıqastardan bastalyp, Súleımen Baqyrǵanı kezinde «aqyrzaman bolarda qara qytaı qaptaıdy» konepııasyna aınalǵan osy úreı ýaqyt óte seıiler emes. Kerisinshe, urpaq qýalaıtyn, qanǵa sińgen ınstınkttik, beısanalyq dárejedegi úreıge aınalyp barady. Qytaıdyń […]

HALYQQA QORǴAN BOLǴAN DAŃYQTY TULǴA, BITIMShI TILEÝDIULY
Jańalyqtar

HALYQQA QORǴAN BOLǴAN DAŃYQTY TULǴA, BITIMShI TILEÝDIULY

Álemge tarydaı shashylǵan qazaq halqynyń basym bir bóligi Mońǵolııa qazaqtary. Abaq kereıden taraǵan osynaý kóshpendi qazaqtardyń basynan bir qatar aýyr kezeńder men qıyn kúnder de ótti. El bastaǵan batyr babalarymyz urpaǵynyń bolashaǵy men beıbit kúndi ańsap, beıqut meken izdep baıyrǵy mekeni bolǵan Altaıdyń kúngeı bitinen teriskeı betine ıaǵnı Qobda ólkesine […]