Алтай аңызы

Ақтай туралы аңыз
Алтай аңызы

Ақтай туралы аңыз

Aңызғa тoлы aлтын бeсік – Aлтaй қoйнaуы нe бір aңыздaрды тудырсa, сoл aңыздaрдың кeйіпкeрі бoлғaн Aқтaй сынды aлыптaрдaн дa aрттa қaлғaн әңгімe aз eмeс. Aлып тaуғa aрқaсын тірeгeн aқ сaқaлды aбыздaр мoл хикaясының тізгінін бірдe Aқтaйғa бұрып былaй дeп бaяндaушы eді: Aжы гүңнің тұсындa шeруші руындa aрнaулы сaйлaнғaн би бoлмaпты. […]

Алтай аңызы: Ақбалық хазрет
Алтай аңызы

Алтай аңызы: Ақбалық хазрет

«Алтайда Абақ Керей деген ел бар, соларды көремін»,-деп, ұлты Татар Ақбалық хазрет деген біреу орыс жерінен Алтайға келіп, керейдің басты – басты адамдарын аралап жүріп, Сәлімбақы үкірдайдың әкесі Өскенбай залыңның үйіне келіп бірнеше күн жатыпты. Ақбалық хазрет дәрет алып намаз оқыса, Өскенбай бастаған елдің бірнеше бетке басарлары хазыреттің қатарына тұра […]

Жәке биден…
Алтай аңызы

Жәке биден…

Жәке Қойтанұлы. 1830 жылы Шығыс Қазақстан облысы, Зайсан ауданы, Сайқан тауы өңірінде дүниеге келген. 1914 жылы, Қытай жеріндегі Сауыр тауы өңірінде өмірден өткен. Абақ Кередің Меркіт руынан шыққан би, шешен. *** Бір жолы Сауырда Найман мен Керей ортасында кісі өлімі болып, даугерлер Жәке бидің алдына келіпті. Сонда Жәке би: *Аманша […]

Алтай аңызы: Кедейге қажы керек пе?
Алтай аңызы

Алтай аңызы: Кедейге қажы керек пе?

Зуқа қажының үйіне Алтай елінің ұлықтарынан төрт адам келіп қоныпты. Тәңертеңгі дастарқан үстінде Зуқа олардың алдына бір қара жамбы қойып: – Бұйымтай шаруаларыңыз болса айта отырыңыздар, – депті. Сонда ұлықтардың бірі: – Бұйымтайымыз бар. Жақында Алтай елінің ұлықтары бас қосқан үлкен жиын өтті. Жиында жоғарғы орыннан келген үш – төрт […]

Марқакөлге ғана біткен майқан балығы – мұз дәуірінің символы
Алтай аңызы

Марқакөлге ғана біткен майқан балығы – мұз дәуірінің символы

Қарт Алтайдың қалың жынысты, қарлы жоталарының биігінде көз тамшысындай болып мөлдіреп жатқан Марқакөл дейтін ғажап бір көл бар. Тау басындағы таңғажайып көлде мамандардың айтуынша, әлемде біздің елде ғана ұшырасатын майқан балықтары тіршілік құрады. Сонау мұз дәуірінің көзі тірі символы деп жүрген майқан балығы жайында сіз не білесіз?

Нұрғажат Қапақұлы: Дәулетше тәйжінің көк тас таңбасы…
Алтай аңызы

Нұрғажат Қапақұлы: Дәулетше тәйжінің көк тас таңбасы…

Дәулетше Ертісұлы Ботақараның батыр Тыныбек атасының жетінші ұрпағы. Дәулетше Ертісұлы Ботақара руының байырғы мекені Алтайдың Алақағында 1871 жылы дүниеге келді. Балалық шағы өзінің сүйікті ата қонысы Алақақта өтті. Дәулетше Ертісұлы бала кезінен жаны жайсаң кең пейілді сабырлы болып өсті, ел-жұрты, туыс- туғаны, ата-анасы Дәулетшені Дәулетім деп еркелетіп өсірді. Ол бала жасынан сөзге сондай шешен, ағайын туыстың арасында болып жататын ұсақ-түйек дау шарларды, әдемі тілімен шешіп беріп, ағайын туысты берекелестіріп жүрді. Ағайын туыс арасында болып тұратын өлім-жітім, қысылтаяң жағдайда жол тауып беріп жүрді. Міне осындай үсақ-түйек ағайын арасындағы жұмыстармен араласа жүріп, ел көзіне түсе бастады. Ол қыдырып бір ауылға түссе, сол ауылдың ұсақ-түйек балалары бірақ сол үйге баратын, сол үйдің дастарқанына қойылған дәнді сол балаларға үлестіріп беріп отыратын еді. «Берсең балалаға бер», – деген сөз осыдан қалған шығар ау шіркін!

Нұрғажат Қапақұлы: Алтайдың Алақағы – Ботақара жұртының ата қонысы
Алтай аңызы

Нұрғажат Қапақұлы: Алтайдың Алақағы – Ботақара жұртының ата қонысы

Абақ керей Сарыарқа жерінен көшіп шығысқа келіп Қабатау, Шар, Қызылсу, Зайсаң, Көкпекті жеріне ірге теуіп қоныстанады. Жылдар өте Абақ керейдің батыры Ержәнібек қартайған шағында 1786 жылдары Керейдің ел ағалары Шәу жырау, Барлыбай, Байқан, Маман, Шаған, Шегетайлар ел жайында ақыл сұрай барыпты, сонда Жәнібек батыр қоныс толы ауылы, өріс толы малы […]

Нөсерхан Қабихан: Досымханның ерлік ізі
Алтай аңызы

Нөсерхан Қабихан: Досымханның ерлік ізі

Соғыс ардагері Толыкбаев Досымханатамыздың ерлікгін жырлаған шағын дастан

Ақын Болмас Төлемісұлы жайында…
Алтай аңызы

Ақын Болмас Төлемісұлы жайында…

Қуаныш Ілияс: Халқының жүрегінде Болмас ақын   Аңдатпа:2005-жылы мамыр айында алтай қаласы абитан қалашығы қызыл үйеңкі қыстағындағы ақын атаның қара шаңырағына барған едік. бақыт болмас ұлының бастауында, ол кісі жайында көптеген матерялдарға ие болдық. бұл мақала да сол сапар да жазылды… -автор Халқының жүрегінде Болмас ақын, Болмастай енді қайта болмас […]

ТҰРДЫХАН АЙДАРХАНҰЛЫ: АРЫСЫ ҚҰЛАП АЛТАЙДЫҢ…
Алтай аңызы

ТҰРДЫХАН АЙДАРХАНҰЛЫ: АРЫСЫ ҚҰЛАП АЛТАЙДЫҢ…

              Арысы құлап алтайдың. . . (Мағаз Разданұлына) Төбесін жайлап қара бұлт, Жүлқыған дауыл жүрегін. Көрінген қайта ағарып, Алтайдың ақбас шыңы едің. Қалқып та алған халқының, Қара сөзінің мәйегін. Тарландап барып табылған, Қазақтың жалғыз тайы едің. Абайдай алып дананың, Айтылмай қалған сөзісің. Абақтай асыл […]