Аққал Қалыбаева: «Мұхтар Әуезов “Шіркін! Аққалдың әні!” дейтін»

Ғылыми еңбектері қазақ тіліндегі етістік категориясын, морфемиканы, сөзжасамды зерттеуге арналған Қалыбаева Аққал әжеміздің туған күні сәуірдің 17-сі. Бірақ өзімен сұхбаттасуға барғанымызда туған күні нақты есінде болмағандықтан, осы күнді таңдап ала салғанын айтты. Десе де, ХХ ғасырдың Мәлік Ғабдулин, Мұхтар Әуезов, Ғабиден Мұстафинсияқты қазақ зиялыларымен етене араласқан, кейінде естелік мақалалар жазған әжеміздің «ойлап табылған» […]

«Қаһарлы алтай» – қазақ әдебиетінің қазынасы

Бұл роман қазақ оқырмандарына толық нұсқасында 2010 жылдың соңында ұсынылды. 2011 жылы Қазақстан Жазушылар одағында арнайы таныстырылымы өтіп, Қабдеш Жұмаділов бастаған жазушылар әділ бағасын ауызша бергенмен, содан бергі уақытта әдебиетші қауым тым-тырыс Әрине, бар-жоғы 1 мың данамен жеке қаржыға шыққан кітапты Қазақстанның алыс түкпірінің бәріне тарады деуге келмес. Әйтсе де […]

Тектілік феномені (тарихи-этнографиялық пайым)

Жаңабек Жақсығалиев, М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің аға оқытушысы, тарих ғылымдарының кандидаты Тектіден текті туады, Тектілік тұқым қуады. Тектілердің тұяғы, Таңдайды құз-қияны. Шын тектілер халқы үшін, Өлімге басын қияды. Жақсы, жаман деместен, Жанына жұртын жияды…   Бекасыл әулие (1822-1915) Сөз басы Отан тарихы ғылымында зерттеуші­лердің дендеп  бойлай  алмай жүрген […]

Сыры мол Ахмет Яссауи кесенесі

Ахмет Ясауи шамамен XI ғ. соңы-XII ғ. басында Сайрам қаласында дүниеге келді. Ахметтің тұңғыш рухани ұстазы әрі тәрбиешісі атақты шайхы Арыстан баб болған. Ол дүние салғаннан кейін Ахмет Бұхараға келіп, атақты шайхы Қожа Жүсіп Хамаданидан сопылық ілім жайлы дәріс алады.Сөйтіп, «Ақиқатты хақ жолдарын» түсіндіру құқына ие болады. Біраз уақыт бойы […]

САМҰРЫҚ ҚҰСТЫҢ ЖҰМЫРТҚАСЫ

Адамзаттың арыдағы миф пен аңыздан тұрған санасында тынбай ұшып келе жатқан бір құс бар. Ол құс өлгенімен, қайта тіріле алады. Өлгенде де, тірілгенде де от болып жанады. Бұл құстың аты — самұрық. Шығыс пен батыс мәдениетінің бәрінде дерлік от — құдыреттіліктің, күштің, жоқтан бар жасаудың, қалаберді үміттің көзі ретінде сипатталады. […]

“Тарих таразысы” – Оспан батыр

Отаршылдыққа қарсы шыққан Оспан батыр

Әр жерде өтіп жататын, түрлі деңгейдегі ғылыми мәжілістерде, Оспан батыр туралы сөз бола қалса, оның кіммен, не үшін соғысқанына байланысты сұрақтар алдымыздан жиі шығады. Солардың бір парасы: «Оспан кіммен майдандасып, қалай батыр атанды?», «Оспанның басты жауы кім? Ол коммунистік қызыл Қытаймен майдандасты ма? Әлде гоминдаңшыл Чан Кайшимен соғысты ма? Жоқ […]

Жәнібектің қартайған кезінде кешірмелерін еске алуы

Жәнібек батыр тар жол, тайғақ кешулерін былай еске алады екен: – Майдандасып жау түсіруді ерлігім деп санамаймын, қаптаған жаумен шайқассаң өткір найзаның ұшымен, тұлпар аттың күшімен, қайратыңа әдіс-амалыңды қосып жеңесің. Сен оны алмасаң, ол сені алады. Талай-талай қан майданды бастан кешірдім, тар жол, тайғақ кезеңдерден өттім, майданда жау түсірмей қайтқан […]

Байыт Қабанұлы. Оспан батырдың ақыры (поэма)

Батыр болып қару ұстап жауға шапқан екенсің, алдыңда сенен де асқан батыр барына күмәнсіз сенуің керек.Әйтпейінше жеңіске жету мүмкін емес» (Оспан батыр Cіләмұлы)                                       ӘЛҚИССА Қол аяғы кісендеулі алып тұлға батыр Оспанарайлы, Қақпан басқан көкжал қасқыр секілденіп көкаспанға қарайды. Алпамсадай түкті кеуде, білек, самайбұлшынынан қан ағады оны ешбір сезбегендей аласұрып жарайды, Маңайында оқты мылтық, сайман алған сақшыларды шоқтай жанған жанарымен «сабайды»   Еңгезердей есіл бітім ер тұлғасын еңкейтпейді тіктейді, Тауға қарап түнереді өзін де сол тауға балап тізе белін, бүкпейді. Жалт қараған қарасымен, оқыс жылдам қимылымен тобырларға үркек үрей жүктейді, Енді алдыңғы уақыттан  тек өлімнен басқа ештеме күтпейді.   Қалай мейілі қарасаңда темір құрсау тор қаптаған түнек түрме, абақты, Бұл түнек, тор көкке шапшып аласұрған қанша арыстан азаматты түкке тұрмас қаншықтарға талатты. Тау тағысы Оспанның да жан жағынан жау иттері […]

Шақшақ Жәнібекке телінген еңбектер

Тарихта өткен көп Жәнібектер жайында талай айтылды да, жазылды. Жәнібектің руының керей болуына байланысты Керей, Жәнібек хандардыда осы атамызбен қатар қабылдайтындарда бар. Деседе керей Ер Жәнібек пен арғын Шақшақ Жәнібек жайында бірінің еңбегін біріне телитін түсінбестіктер көп. Әсіресе, керей Ер Жәнібектің ерлік хикаяларының бірталайы шақшақ Жәнібекке жазы-лып жүр. Бұл жайында […]