Руханият

Қытайдағы таяу заман қазақ əдебиетінің қалыптасуы мен даму үрдісі
Руханият

Қытайдағы таяу заман қазақ əдебиетінің қалыптасуы мен даму үрдісі

Қытай қазақтары рухани əлемінің барысын сөз еткенде, біз, жалпы, қытай халқының сол тұстағы əлеуметтік-саяси, мəдени тірлігіне соқпай өте алмаймыз. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдағы Қытай қоғамы, мəдени барыстары жөнінде бірер сөз айтылып, оның сипаты айшықталмайынша, сол өлкедегі қазақтардың əлеуметтік, мəдени, əдеби тірлігін безбендеу мүмкін емес. Қытайда феодалдық қоғам Чиң […]

СҰРАҒАН РАХМЕТҰЛЫ: ЖАРҚА* ЭЛЬБУРСІ
Руханият

СҰРАҒАН РАХМЕТҰЛЫ: ЖАРҚА* ЭЛЬБУРСІ

ЖАРҚА* ЭЛЬБУРСІ (Ер Жәнібек баба рухына арналған жыр) Жаөани тартыстар сорғалап, Тәңірдің нәрі ме?! Түземде туған ЕР, адырлы даланың перісі – Қаһарлы қасиет, киелі Жәнібек, санамда ұлиды екі арлан бөрісі!!! Айбарлы асқағым әлі де; Қамшымен қақ жарып ұрғандай өгіздің терісін… О, о, о, замана перісі?! Ұласқан ұлы айбын, бурадай жараған, […]

Ғазез РАЙЫС: ОСПАН ТӨҢКЕРІСІ
Руханият

Ғазез РАЙЫС: ОСПАН ТӨҢКЕРІСІ

ОСПАН БАТЫР ИСЛАМҰЛЫНЫҢТУҒАНЫНА 110 ЖЫЛ («Азаттықтың өшпес рухы» атты халықаралық ғылыми-тəжірибелік конференциясында жасалған баяндама) Оспан төңкерісі ХХ ғасырдың 30–50 жылдары болған, Қытайдың Гоминдаң үкіметінің Шыңжан билеушісі Шың Шысайдың ұлттық отаршылық езгісіне қарсы, Кеңестік империализм Шығыс Түркістан Республикасының Қытайға қарсы қарулы көтерілісін пайдаланып, Шыңжанды отаршылдығына алуға жəне ең соңында Монғолия тəуелсіздігіне […]

Нұрсəуле МЕШЕЛ: ОСПАН БАТЫР МЕН Х.ЧОЙБАЛСАННЫҢ КЕЛІСІМ ШАРТТАРЫ
Руханият

Нұрсəуле МЕШЕЛ: ОСПАН БАТЫР МЕН Х.ЧОЙБАЛСАННЫҢ КЕЛІСІМ ШАРТТАРЫ

Нұрсəуле МЕШЕЛ, Қазақ Мемлекеттік Қыздар Педагогикалық университетінің аспиранты. (ОСПАН БАТЫР ИСЛАМҰЛЫНЫҢТУҒАНЫНА 110 ЖЫЛ («Азаттықтың өшпес рухы» атты халықаралық ғылыми-тəжірибелік конференциясында жасалған баяндама) Керейдің қол бастаған батырларының бірі Оспан Исламұлы Қытайдағы қазақтарды бастап, ұлт-азаттық көтерілісті ұйымдастырып, Қытай Үкіметімен КСРО үстемдігіне жəнеоның ықпалындағы Монғолияға қарсы күрескен ержүрек дара тұлға. Оспан батырдың сол […]

СЕРІКБОЛ ҚОНДЫБАЙ: КҮН ТӘҢІРІ ЖӘНЕ КҮНТЕКТІ АДАМ АЛАШ ПЕН АЛАША
Руханият

СЕРІКБОЛ ҚОНДЫБАЙ: КҮН ТӘҢІРІ ЖӘНЕ КҮНТЕКТІ АДАМ АЛАШ ПЕН АЛАША

КҮН МИФОЛОГИЯСЫ «Алаша хан» есімі қазақ халқының шежіре аңыздарында кездесіп қалады. Қазақтың ұлттық сана-сезіміндегі ұлттың екінші аты болып есептелетін «Алаш» сөзінің маңызы тіпті де жоғары. Алаш қазақ халқының төлқұжаты, сондықтан оның табиғатын түсіну қажеттілігін айтпай-ақ қоюға болады. Алаш туралы толыққанды шежіре аңызы бірен-саран, олардың да көпшілігі бір-екі ауыз сөз түрінде […]

Әбдуақап Қара: Әлем тарихын қазақтың көзімен қарап, қайта жазып жатырмын
Руханият

Әбдуақап Қара: Әлем тарихын қазақтың көзімен қарап, қайта жазып жатырмын

(Ыстамбол Мимар Синан көркем өнер университетінің профессоры, тарихшы Әбдуақап Қарамен сұқбат) Сөздік қорымды сөздікпен толтырдым «Адам айдаса бармайсың, дәм айдаса қалмайсың» дегендей, дәм тартып, Ыстамбұл қаласына келіп қалғанымызда, өзіңізбен кездесіп, кеңесудің сәті түсті. Шетелде туып өскен қазақ ғалымдардың өмір-баяны елдегі ағайынға қызық болары сөзсіз. Сондықтан, әуелгі сөзді өзіңіздің өмір-тарихыңыздан бастасақ. […]

Абақ керейдің төре іздеуі
Руханият

Абақ керейдің төре іздеуі

Абақ керейдің төре іздеуі (Асқар Татанайұлы) XVIII ғасырдың екінші жартысында Шыңғыс тауынан қоныс аударып, Қалба тауына орын тепкен Абақ елі бұл жерде көп жыл тұрды. Көршілес монғолдардан басқа Найман, Уақ, Арғын руларымен жер дауы, жесір дауы, құн дауы тағы молаяды. Қалбаны бұрыннан мекендеп келген ел, «көмген іргесі, орнатқан ошағы жоқ, […]

Бабақұмар Хинаят. Жауырыншылық тарихы
Руханият

Бабақұмар Хинаят. Жауырыншылық тарихы

Қазақтардың дәстүрлi идеологиялық таным-түсiнiгiнде маңызды орын алатын төрт түлiк пен олардың дене мүшелерiне қатысты сипаттаманың пайда болуы бағзы дәуiрлер еншiсiнде. Остеологиялық деректер зерттеулерiнiң нәтижелерi көрсеткендей неолит дәуiрiнен басталған үй жануарларын қолға үйрету iсi қола дәуiрiнде қарқынды дамығандығы және түлiктiң құрамына да елеулi өзгерiстер енгенi белгiлi. Қоланың соңғы кезеңiнде Еуразия көшпелiлерiнде […]

Мұқаш Таңғытұлы: «Шығыстың шертпе күйлері мұңлы келеді»
Руханият

Мұқаш Таңғытұлы: «Шығыстың шертпе күйлері мұңлы келеді»

Мұқаш Таңғытұлы 1962 жылы 15 желтоқсанда ҚХР-дың Шыңжаң өлкесі, Тарбағатай аймағында дүниеге келген. 1981 жылы Үрімжі Қаржы институтына түсіп, 1985 жылы тәмамдаған. Содан 2003 жылға дейін банк саласында қызмет істеген. 2003 жылы атамекенге қоныс аударған. — Аға, домбырашылық өнерге қалай келдіңіз? — Домбыра тарту – әулетімізде жалғасын тауып келе жатқан […]

Араб-түркі қайшылығы немесе Атлах шайқасы
Руханият

Араб-түркі қайшылығы немесе Атлах шайқасы

  Қазақтың байтақ даласы қаншама рет ат тұяғына тапталып, төгілген қанда, қиылған тағдырда қисап болмады. Намыс оты мен бұла күші тасыған оғландарымыз осынау даланы жаудың қалың қолынан сақтап қалуға барын салды. Солай кейінгі ғасырларға ерліктің ерекше ерен үлгісін қалдырды. Мұны біз Атлах шайқасынан айна-қатесіз көрген болатынбыз. Алайда бұл шайқас жөнінде […]