سوڭعى جازبالار

اتەيحان بىلگىن: اتامەكەننەن اۋا كوشۋىمىزگە سەبەپ بولعان وقيعالار…
رۋحانيات

اتەيحان بىلگىن: اتامەكەننەن اۋا كوشۋىمىزگە سەبەپ بولعان وقيعالار…

اتەيحان قايسا ۇلى — شينجاڭنىڭ باركول اۋدانىنىڭ قابويى دەگەن جەرىندە تۋعان. رۋى – اباق كەرەيدىڭ ىشىندە جانتەكەي، تاسبيكە. تاسبيكە ىشىندە اقشا دەگەن اتادان، اقشادان بەكتەمىر، ودان مىڭجاسار، ودان قايسا مەن ءالىپ تۋعان. قايسا مەن ءالىپ ءبىر تۋىسقان. ەلىسحان — ءالىپتىڭ بالاسى، اتەيحان قايسانىڭ بالاسى. پاكىستاندا — تۇركيا ۇكىمەتىنە حات جازعانداردىڭ، “تۇركىستان قوزعالىسىن” […]

وسپان باتىر
شەجىرە

اسقار تاتاناي ۇلى: التاي توڭكەرىسى ء(Iى)

ماقالانىڭ باسىن مىنا جەردەن وقىڭىز وسپان 1899-جىلى كوكتوعاي اۋدانىنىڭ وندىرقارا دەگەن جەرىندە تۋعان. 18 جاسقا تولار-تولماس تا زۋقا باتىردىڭ كەزىنە تۇسكەن. زۋقا — وسپاننىڭ قارۋىنا، ەرلىگىنە اقىلى ساي جىگىت بولاتىنىن سەزىپ، ونى قولىنا ۇستاعىسى دا كەلگەن. وسپاننىڭ اكەسى يسلامعا كىسى جىبەرىپ، وسپاندى تاربيەلەگىسى كەلەتىنىن دە بىلدىرگەن. بىراق وسپان ءوزىنىڭ سابىرلىلىعىمەن، […]

وسپان باتىر
شەجىرە

اسقار تاتاناي ۇلى: التاي توڭكەرىسى (I)

اسقار تاتاناي ۇلى — 1906 جىلى 6-قازان كۇنى شىعىس تۇركىستاننىڭ التاي ايماعىنداعى قىران وزەنى بويىندا دۇنيەگە كەلگەن. جازۋشى، اقىن، شەجىرەشى، وقۋ-اعارتۋ سالاسىنىڭ بەلگىلى قايراتكەرى. 1935 جىلى 27-جەلتوقساننان باستاپ شىعارىلعان “التاي” گازەتى باسپاحاناسىن ۇيىمداستىرۋشى باسپاگەر، گازەت قالامگەرى. شىعىس تۇركىستانداعى تاريحي وقيعالاردىڭ تىكەلەي كۋاگەرلەرى. التاي تاريحى تۋرالى ءافسانالاردىڭ، ء“بىر عاسىر” اتتى ولەڭمەن جازىلعان […]

مۇحتار ماعاۋين: ءبىز «تۇركىمىز» بە، «تۇرىكپىز» بە؟
شەجىرە

مۇحتار ماعاۋين: ءبىز «تۇركىمىز» بە، «تۇرىكپىز» بە؟

قازاق ءباسپاسوزى مەن كىتاپتاردا سوڭعى جيىرما-وتىز جىلدا «تۇركىلەر»، «تۇركى حالىقتارى»، «تۇركى قاعاناتى» دەيتىن اتاۋلى سوزدەر كەڭىنەن قولدانىلىپ ءجۇر. قازاق ءتىلىنىڭ ىشكى ۇيلەسىمى بويىنشا، «تۇركى» دەيتىن ءسوزدىڭ ەشبىر وعاشى جوق، بىراق بۇل – زات ەسىم ەمەس، سىن ەسىم – «قازاقى» دەگەن ءتارىزدى; ادامي، كاسىبي، عىلىمي – ءبارى ءبىر ورايدا. سوندىقتان «تۇركى» – […]

قازاق-قىتاي شەكاراسىنىڭ نەگىزى – “شاۋەشەك كەلىسىمى”
شەجىرە

قازاق-قىتاي شەكاراسىنىڭ نەگىزى – “شاۋەشەك كەلىسىمى”

وسىدان 153 جىل بۇرىن، ياعني 1864 جىلى قازان ايىنىڭ 7-ءسى كۇنى رەسەي مەن قىتاي اراسىندا “شاۋەشەك كەلىسىمىنە” قول قويىلدى. تاريحشى ءنابيجان مۇقامەتحان ۇلى 153 جىل بۇرىن قول قويىلعان وسى “شاۋەشەك كەلىسىمى” قازىرگى قازاق-قىتاي شەكاراسىنىڭ نەگىزى بولعانىن” ايتادى. ازاتتىق ءتىلشىسى رەسەي جانە قازاق زەرتتەۋشىلەرىنىڭ عىلىمي دەرەكتەرى مەن پىكىرلەرىنە سۇيەنىپ، قازاقستاننىڭ شىعىس شەكاراسىنىڭ […]

ماعاز رازدان ۇلىنىڭ 1994 جىلعى سۇحباتى: كەڭ وقىرمانسىز اۆتور پاناسىز جەتىممەن تەڭ.
رۋحانيات

ماعاز رازدان ۇلىنىڭ 1994 جىلعى سۇحباتى: كەڭ وقىرمانسىز اۆتور پاناسىز جەتىممەن تەڭ.

ايگىلى اقىن-جازۋشى، دراماتورگ ماعاز رازدان ۇلى 1924 جىلى، التاي ايماعى، بۋىرشىن اۋدانى، دۋلايتى اۋىلدىعىندا ءومىر ەسگىن اشقان. 1998 جىلى، 74 جاسىندا بۋىرشىن وڭىرىندە ومىردەن وزعان. شىعارمالارى: «اسۋلار تولعاۋى» ولەڭدەر جيناعى، «ەرتەڭ» ولەڭ جيناعى، «بوساعا» ولەڭ جيناعى، «ۋاقىتقا جاۋاپ» ولەڭ جيناعى، «سارى بەل) » ولەڭ رومان، «اتا زامان سويلەيدى» پوەستتەر جيناعى، «التاي […]

“شىننىڭ ءجۇزى”: اقسەلەۋ سەيدىمبەك (ۆيدەو)
بەينەماتەريالدار

“شىننىڭ ءجۇزى”: اقسەلەۋ سەيدىمبەك (ۆيدەو)

بۇگىن قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى، عالىم، ادەبيەتتانۋشى، فيلوسوف اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ ومىردەن وزعان كۇنى. ەگەر كوزى ءتىرى بولسا، جازۋشى 78 جاسقا تولار ەدى. 2009 جىلدىڭ 16-قىركۇيەگىندە و دۇنيەگە اتتانعان اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ “شىننىڭ ءجۇزى” باعدارلاماسىنداعى سۇحباتىن تىڭداي وتىرىڭىزدار!

ابايدىڭ قۇجاتتارعا قويعان قولى
جاڭالىقتار

ابايدىڭ قۇجاتتارعا قويعان قولى

حاكىم ابايدىڭ پوەزياسى مەن قوعامدىق قىزمەتىن اجىراتىپ قاراۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى ولەڭ – ءوز ءداۋىرىنىڭ ايناسى، اقىننىڭ تۇتاستاي عۇمىرىمەن ساباقتاسىپ تۇراتىن قۇبىلىس. اباي ەل بيلەۋ ىسىنە بەلسەنە ارالاسىپ، بولىستىق قىزمەتكە بىرنەشە رەت سايلانعانىن بىلەمىز. تولعىراق ايتساق، 1866 جىلى جانە 1872-1874 جىلدارى كۇشىك-توبىقتى ەلىنىڭ بولىسى، 1876-1878 جىلدارى قوڭىر-كوكشە ەلىنىڭ بولىسى، 1893 […]

داۋلەتكەرەي كاپ ۇلى: سەگىز سەرى ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
ءبىلىم

داۋلەتكەرەي كاپ ۇلى: سەگىز سەرى ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى

ءبىز سەگىز سەرىدەن ءسوز قوزعاۋىمىز كەرەكتى. الايدا، قازىرگى باسپاسوزبەتتەرىندەگى اتالمىش سەرىنىڭ اينالاسىنداعى داۋ-داماي ءبىز ايتار اڭگىمەنىڭ قيسىنىنا كەدەرگى بولارى حاق. بىراق داۋدىڭ باسى – سەگىزدى ومىردە بولدى- بولمادى دەۋگە ءبىر تىرەلەدى دە، ەكىنشى قايتا ومىردە جاساعان سەرىنىڭ شىعارماشىلىعىنا ءبىر كۇمان كەلتىرەدى. داۋلاردىڭ تاڭىرەگىندە داقپىرت كوپ. ايتىلعان ۋاجدەردىڭ ايعاعىنان كۇمانى باسىم […]

شەجىرە

ءشامىس قۇمار ۇلى: «ۇكىلى بەيت» نەمەسە «زاۋرەن-اي» كۇيى

2016 جىلى جازدا موريدا ەدىم. سەيىتحان، جاناس، قابىلقاق دەگەن ازاماتتار قاليبەك اعانىڭ وتباسىنا قوسىپ، بىزدەردى باركول مەن موريدىڭ شەكاراسىنداعى اقشوقىعا الىپ باردى. مۇندا موري اۋدانىنا قاراستى تاماشا دەمالىس ءۇيى بار ەكەن. بۇل جەرگە «ۇكىلى بەيت» جاقىن دەپ ەستۋشى ەدىم. قاسىمداعى جاناستان «ۇكىلى بەيىتتى» بىلەسىڭ بە؟ -دەپ سۇرادىم. – بىلەمىن، وسى […]