Sońǵy jazbalar

Qojabergen jyraý Tolybaısynshyuly (1663–1763)
Rýhanııat

Qojabergen jyraý Tolybaısynshyuly (1663–1763)

Abaq Kereıdiń ishindegi Shubaraıǵyr rýy 1400–1500 jyldary aralyǵynda qalyptasqan eken. Shubaraıǵyrdan — О́tes, onyń urpaǵy — Dəýlen. Dəýlennen — əıgili Tolybaı synshy. Ol kezinde əri bı, əri ataqty synshy bolypty. Tolybaı synshy degen ataǵy jaıylyp, odan kóp urpaq órbigen eken. Eń kenjesi — Qojabergen tek Shubaraıǵyr rýynyń urany ǵana emes, […]

Kereı men Kereıtter qalaı bólindi?
Shejire

Kereı men Kereıtter qalaı bólindi?

Kóne túrki tilinde «-t» qosymshasy «-lar», «-ler» degen maǵynada jumsalǵan. Demek,   «Kereıt» — «Kereıler» degen sóz. Osynyń ózi-aq Kereıler men Kereıtterdiń tarıhı tamyrlarynyń ortaq ekendigin ańǵartady. 12 ǵasyrdyń aıaǵynda Kereıler (Kereıtter) monǵoldarǵa qarsy kúresip, olardan jeńildi. Kereılerdiń bir bóligi Shyńǵys hanǵa baǵynǵysy kelmeı, Deshti Qypshaq dalasyna aýyp baryp, Joshy ulysyna […]

Shyǵys Qazaqııadaǵy Saıası Qýǵyn-Súrgin (1937-1939)
Shejire

Shyǵys Qazaqııadaǵy Saıası Qýǵyn-Súrgin (1937-1939)

Derbes el, táýelsiz memleket retinde Shyǵys Qazaqııadaǵy saıası qýǵyn-súrgin týraly búgingi kúnge deıin ǵylmı saraptama júrgize aldyq pa? Ne úshin Qazaq SSR-daǵy Qazaqtardyń saıası qýǵyn-súrginge ushyraýy Shyǵys Qazaqııamen bir ýaqytqa sáıkes keledi? Ne sebepti Qazaq SSR-dyń NKVD tergeýshileri Úrimji, Qulja, Sháýeshek pen Altaıda qupııa tergeý operaııasyn júrgizedi? Eń, ókinishtisi, qazir […]

Álıhan hám táýelsizdik taǵlymy
Rýhanııat

Álıhan hám táýelsizdik taǵlymy

Álıhan Nurmuhameduly Bókeıhan (1866-1937) qazaq halqynyń azattyq jolyndaǵy kúreste aldaspany bolǵan aıaýly tulǵa. Burynǵy Semeı (qazirgi Shyǵys Qazaqstan) oblysy, Qarqaraly ýezinde dúnıege kelgen arda azamat 71 jasynda keńes qoǵamynyń eń bir qasiretti «halyq jaýy» degen jalǵan jalasymen Máskeý qalasynda mert boldy.   Asa kórnekti memleket jáne qoǵam qaıratkeri Á.Bókeıhanov  XX […]

Qazaq ániniń “Mańmańgeri” Shyǵystyta sharyqtady.
Jańalyqtar

Qazaq ániniń “Mańmańgeri” Shyǵystyta sharyqtady.

2019 jyldyń 4 sáiri men 5 sáýir kúnderi Shyǵys Qazaqstan oblysy Mádenıet, arhıvter jáne qujattama basqarmasynyń qoldaýymen Semeı jáne О́skemen qalasynyń mádenıet saraılarynda, qazaqtyń dástúrli jáne halyq ánderin keńinen nasıhattap júrgen Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy qory syılyǵynyń laýreaty, Memlekettik stıpendııanyń ıegeri, dástúrli ánshi Erlan […]

Baıahmet Jumabaıulynyń etnografııalyq 7 kitabynyń tusaýy kesildi
Kitaphana

Baıahmet Jumabaıulynyń etnografııalyq 7 kitabynyń tusaýy kesildi

5 sáýir kúni Almatydaǵy Jazýshylar odaǵynyń kitaphanasynda jazýshy, etnograf ǵalym Baıahmet Jumabaıuly etnografııa taqyrybyndaǵy jeti birdeı kitabynyń tusaýyn kesti. Kitaptyń tusaýyn «Juldyz» jýrnalynyń bas redaktory, aqyn Ǵalym Jaılybaı, tarıhshy ǵalym Nábıjan Muhammedhanuly, jýrnalıst, qoǵam qaıratkeri Nurtileý Imanǵalıuly, ádebıet tanýshy ǵalym Temirhan Tebegenov qatarly qalamger-ǵalymdar kesti. Tusaý keserge qatysqan qalamger, tarıhshy […]

At synshynyń balasyn
Rýhanııat

At synshynyń balasyn

Ertede ataqty Tanabaı degen synshy ómir súripti. Tanabaıdyń bir ul, bir qyzy bar eken. Uly 11 jasqa kelgennen bastap ákesiniń synshylyq ónerin úırenip, jylqy ishinde júripti. Bir jyly jylqyǵa jaý tıip, Qalmaqtar jylqyny aıdaǵanda ishinde júrgen bala da jylqymen birge ketipti. Eline barǵannan keıin qalmaqtyń batyrlary: – Qazaqtan ákelgen jylqymen […]

matritca.kz
Shejire

Shyǵys Túrkistan kúresi jáne Ospan batyr

Shyǵys Túrkistan dep atalatyn Jońǵarııa dalasy men Altaıdyń arasynda jatqan ulanǵaıyr dala – Qazaq halqynyń tarıhı ata qonysy. Sol uly dalada tirshilik keshken bizdiń ata-babalarymyz eshqashan táýelsiz el bolýǵa degen talpynysyn toqtatqan emes. Ońtústik Shyǵys Túrksitandaǵy kóterilisterde esepke almaǵanda Altaı men Tıan-Shannyń arasyn meken etken Qazaqtyń irgeli rý-taıpalary Kereı-Naıman eli […]

Aqsham alańy: Ospan batyr 120 jyl
Beınematerıaldar

Aqsham alańy: Ospan batyr 120 jyl

Altaıdyń arlany, Shyǵys Túrkistannyń oǵylan uly Ospan batyrdyń týǵanyna bıyl 120 jyl. Batyrdyń mereıtoıy qaıda, qalaı toılanady? Osy oraıda Almaty telearnasynyń “Aqsham alańy” baǵdarlamysynda bolǵan “Er Jánibek”halyqaralyq qoǵamdyq qorynyń prezıdenti Jeńis Túrkııaulymen bolǵan suhbatty nazarlaryńyzǵa usynamyz.

Sary úki daryǵan Sámenbet.
Rýhanııat

Sary úki daryǵan Sámenbet.

Sámenbet ata úsh áıel alǵan adam eken.Úlken áıeli Suqsur, ortanshysy Tasbıke, al kishisiniń aty Badan eken. Badan ana suńǵaq boıly, sulý-symbatty, sergek jan bolypty. Biraq, alǵashqy ómir joly tosyńqy bolsa kerek. Áý basta Sary degen babamyz úlken ulyna Badandy atastyryp alyp beripti. Badan sulý balaǵa júkti bola almaı, Sary atamyzdyń […]