اباق كەرەي سارىارقا جەرىنەن كوشىپ شىعىسقا كەلىپ قاباتاۋ، شار، قىزىلسۋ، زايساڭ، كوكپەكتى جەرىنە ىرگە تەۋىپ قونىستانادى. جىلدار وتە اباق كەرەيدىڭ باتىرى ەرجانىبەك قارتايعان شاعىندا 1786 جىلدارى كەرەيدىڭ ەل اعالارى ءشاۋ جىراۋ، بارلىباي، بايقان، مامان، شاعان، شەگەتايلار ەل جايىندا اقىل سۇراي بارىپتى، سوندا جانىبەك باتىر قونىس تولى اۋىلى، ءورىس تولى مالى […]
سوعىس ارداگەرى تولىكباەۆ دوسىمحاناتامىزدىڭ ەرلىكگىن جىرلاعان شاعىن داستان
قۋانىش ءىلياس: حالقىنىڭ جۇرەگىندە بولماس اقىن اڭداتپا:2005-جىلى مامىر ايىندا التاي قالاسى ابيتان قالاشىعى قىزىل ۇيەڭكى قىستاعىنداعى اقىن اتانىڭ قارا شاڭىراعىنا بارعان ەدىك. باقىت بولماس ۇلىنىڭ باستاۋىندا، ول كىسى جايىندا كوپتەگەن ماتەريالدارعا يە بولدىق. بۇل ماقالا دا سول ساپار دا جازىلدى… -اۆتور حالقىنىڭ جۇرەگىندە بولماس اقىن، بولماستاي ەندى قايتا بولماس […]
2004 جىل. «قازاق كالەندارى» بەتتەرىنىڭ بىرىنەن قحر-دا ومىرگە كەلگەن كينوكارتينا تۋرالى حاباردى وقىپ قالدىق. سويتسەك، ول قازاق تىلىندە شەتەلدە تۇسىرىلگەن تۇڭعىش كوركەمسۋرەتتى فيلم ەكەن. وسىنى وقىعاننان كەيىن ويعا قالدىق. كوكەيىمىزگە: «سونداعى ويناعان كينواكتەرلەر… ولار كىمدەر ەدى؟» دەگەن ساۋالدار كەلگەن بولاتىن. «ءيا، شىنىندا ولار كىمدەر ەدى؟ ىزدەپ كورسەك قايتەدى وزدەرىن؟ ماسەلەن، 1956-1962 جىلدارعى ۇلى كوش كەزىندە سول ونەر ادامدارىنىڭ اراسىنان بەرگى بەتكە وتكەندەرىنىڭ دە بار بولۋى مۇمكىن-اۋ…» اقىرى تاپتىق تا! ولار: ءجاميلا – كەڭەس وداعىنىڭ حالىق ءارتىسى، كسرو مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ ساڭلاق اكتريساسى فاريدا ءشارىپوۆا بولسا، ەكىنشىسى – حاسەن ءرولىن ويناعان ىقىلاس دۇكەن ۇلى اتىنداعى رەسپۋبليكالىق ساز اسپاپتارى مۇراجايىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ابىلاي تۇگەلباەۆ ەدى. كوپ كەشىكپەي الماتىدا تۇراتىن وسى اعا، اپامىزبەن كەزدەسىپ، اڭگىمەلەسكەن جايىمىز بار. 2004 جىلدىڭ جايماشۋاق سول ءبىر كوكتەمىندەگى سۇحباتتا مىنا ءتومەندەگى جايتتەر بەلگىلى بولعان ەدى.
التاي تاۋى بارشا تاۋدىڭ باباسى قارت التايىم، تاۋ باباسى جال – قۇزدار، جەر كوتەرمەس جەردەن اۋىر قايعىڭ بار . جۇرەگىمنىڭ اشتى زارىن قوزعايدى، قارا ءتۇندى قالجىراتقان بايعۇزدار. قوڭىر تاۋدىڭ قاسىسا جەل ارقاسىن، ەسكىرمەيدى ەسكى اۋەنىم _ جارتاسىم. قوڭىر كەشتە كۇڭىرەنىپ قوبىز ءۇن، قوعالى ەرتىس ، الىسقا جول تارتاسىڭ. […]
ارىسى قۇلاپ التايدىڭ. . . (ماعاز رازدان ۇلىنا) توبەسىن جايلاپ قارا بۇلت، جۇلقىعان داۋىل جۇرەگىن. كورىنگەن قايتا اعارىپ، التايدىڭ اقباس شىڭى ەدىڭ. قالقىپ تا العان حالقىنىڭ، قارا ءسوزىنىڭ مايەگىن. تارلانداپ بارىپ تابىلعان، قازاقتىڭ جالعىز تايى ەدىڭ. ابايداي الىپ دانانىڭ، ايتىلماي قالعان ءسوزىسىڭ. اباقتاي اسىل […]
ءحىح عاسىردىڭ اياعىنا قاراي ىلە، التاي، تارباعاتاي سىندى ءۇش ايماقتىڭ قىتاي ەلىنە باسى ءبۇتىن بودان بولۋىنا بايلانىستى قازاق جۇرتى مەن قىتاي ەلىنىڭ اراسىنداعى بايلانىس ءتىپتى دە جيىلەدى. ءۇش ايماقتى مەكەندەگەن قازاقتار مال مەن باستىڭ اماندىعى ءۇشىن ەل تىزگىنىن ۇستاعان قىتاي ەلىمەن ءتىل تابىسىپ تۇرۋعا تىرىستى. اۋىس-ءتۇيىستىڭ سالقىن جۇرەتىن بۇرىنعى زامانىنداي ەمەس، اۋىلى ارالاس، قويى قورالاس جاتقان دəل وسى كەزەڭدە ءتىلماشتاردىڭ قاجەتتىلىگى ارتتى.
ماعجاننىڭ تۇرىك تاقىرىبىن جىرلاۋى، قازاقتىڭ ءتۇپ تاريحىنىزدەپ ەل تاريحىن تەرەڭ ءتۇسىندىرۋ ەدى. تەك ءبىر عانا «تۇركىستان» ولەڭى ارقىلى تاريحيدامۋ جولدارىمىزبەن، ەل سىيلاعان باتىرلارىمىزبەن، حاندارىمىزبەن، ۇلىقبەكتەي عالىمدارىمىزبەن تانىستىرۋدى ماقسات ەتكەنىن ولەڭدەرىن تالداي وتىرىپ دالەلدەۋ. ماعجاننىڭ شىعارمالارىنداعى سيمۆوليزم شەتەل ادەبيەتىنىڭ اقىن جازۋشىلارىنىڭ شىعارماشىلىعىمەن بايلانىستىرىلادى.
«اباي- قازاقتىڭ جاڭا رەاليستىك جازباشا پوەزياسىنىڭ، ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالدى. ابايدىڭ اقىندىق دارىنى اسا قۋاتتى جانە سان قىرلى. ول-كەرەمەت سۋرەتكەر اقىن جانە سىرشىل ليريكانىڭ سيرەك كەزدەسەتىن شەبەرى. سونىمەن بىرگە ءبىز ابايدى ويشىل اقىن دەيمىز. مۇنى الدىمەن اقىننىڭ ءومىر قۇبىلىستارىن تەرەڭ تولعاۋ جاعى باسىم كەلەتىن ولەڭدەرىنە قاتىستى ايتساق، سونىمەن قاتار ءومىر، ادام […]
|
|
سوڭعى پىكىرلەر