Júretuǵyn kóshkende ıesi artyp, Mashınańnan qazaqtyń túıesi artyq. Qan bazarda soıylǵan bul túliktiń, Bizdi bir kún júrmesin kıesi atyp. Qut bar sende, joq byraq sana daryn, Qý tirliktiń kim bilgen jaralaryn. Qandaı qyıyn jolyńda júk qalmaǵan, Qara jerdiń qaıyǵy eń , qara narym. Birge týǵan ultymmen egizbe ediń, […]
Myna fotonyń tarıhy estigen adamdy yntyqtyrary haq. Munda tórt adamnyń sol jaq shetinde otyrǵan ulty túrik Mehmet Gúl deıtin ystanbuldyq kásipker eken. Odan keıingi basyna qozy terisinen tigilgen seńseń tymaq kıgen jaǵaly paltoly adam – Janymhan Tileýbaıuly. Bul kisi 1888 jyly Shyńjań-Altaı ólkesinde týǵan. 1945 jyldary Shyǵys Túrkistan jumqyrııatynyń qarjy mınıstri bolǵan. 1952 jyly Úrimshi qalasynda atylǵan. Al oń jaqta shette otyrǵan qııaq murty susty adam – Qapan Jáńgiruly. Bul jigit Janymhannyń atalas aǵaıyny. Artqy jaqta túregep turǵan bozbala – túrkııalyq qazaq aqsaqaly, Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵynyń Tóralqa múshesi bolǵan, «Parasat» ordeniniń ıegeri – Dálelxan Janymxanuly Janaltaı. Dákeń 1922 jyly Shyńjań-Altaı jerinde dúnıege kelip, 2012 jyly Túrkııada dúnıeden ótti.
Qysqasha maǵlumat: Hasen Qalıbekuly Oraltaı, álemge tanymal halyqaralyq qalamger — 1933 jyly Shyǵys Túrkistannyń Tarbaǵataı aımaǵyndaǵy Maıly-Jaıyr jaılaýynda týǵan. Aýyl mektebinen saýatyn ashqan. 1945-jyldan bastap Shyǵys Túrkistan ult-azattyq kóterilisi jetekshileriniń biri bolǵan ákesi Qalıbek hakim Raıymbekulynyń qolǵanaty bolǵan. 1947 jyldan bastap “Úsh aımaq” úkimetine narazylyq tanytyp, Keńes odaǵynyń ımperııalyq saıasatyna qarsy shyǵyp, Qyzylózennen Erenqabyrǵaǵa qonys aýdarǵan. 1949-jyldan bastap qýǵynǵa ushyrap, jazalaý áskerimen soǵysa júrip tuz qaqtaǵan Taklamakan shólin kesip ótip, Tıbettiń qýań Sarjonyn basyp, ys basqan Gımalaı taýyn asyp, 1951jyly Úndistannyń Kashmır aımaǵyna ótken. 1954-jyly Túrkııanyń Salıhly qalasyna turaqty qonystanǵan. Túrik, aǵylshyn tilin meńgerip, sheteldik saıahatshylarǵa arnalǵan dúken men qonaq úıde qyzmet isteıdi. Sonda tanysqan amerıkandyq áskerılerdiń yqpalymen 1957 jyly
NATO-nyń Izmirdegi áýe kúshteri mekemesine qyzmetke alynady. I960 jyldan bastap biryńǵaı qalamgerlikpen aınalysqan. “Buıuk Túrkeli” (1962), (Túrkeli” (Izmir) jýrnaldaryn, “Kommýnızmmen kúres” (Izmir, 1965) gazetin ashqan. 1967 — 1988 jyldary Mıýnhendegi “Azattyq” radıosynyń qyzmetkeri, 1988 jyldan bastap “Azattyq” radıosy qazaq bóliminiń dırektory body. 1993-jyly Almatyda qazaq bóliminiń bıýrosyn ashty. 1995 jyly zeınetke shyqty. Qazir Mıýnhende turady.
“Shyǵys Túrkistan qazaq túrikteri — azattyq jolynda”(1961), “Buıúq túrikshil Maǵjan Jumabaev (1965), “Alash — Túrkistan túrikteriniń ult-azattyq urany” (1971), “Altaıdaǵy qandy kúnder” (1977), “Qazaqsha — túrikshe sózdik” (1984), “1986 jylǵy 17-18 jeltoqsandaǵy Qazaqstan oqıǵalary” (1988) jáne osy jınaqta úzindileri qysqartylyp berilip otyrǵan “Elim-aılap” ótken ómir” (1999, Stanbol, 2005, Almaty) atty ultjandy kitaptardyń avtory. Esteliktiń baspaǵa daıyndaǵandar T.Jurtbaı men E.Silámhanuly.
“Botaqara batyr” dastany. Jazǵan: Talapbek Azanbaı Oryndaǵan: Esqat Nurálı https://erjanibek.kz/wp-content/uploads/2020/10/Botaqara3.jpg
Ospan batyrdyń “Úsh aımaq” úkimetine qarsy shyǵýy Sovet Odaǵynyń qysymynyń nátıjesinde Shyǵys Túrkistan armııasynyń jeńisten-jeńiske ulasqan ekpindi shabýylyn kenet doǵaryp, qytaımen kelissóz júrgizýge májbúr bolýy jurtshylyq arasynda: “…Bul istiń artynda orystar bar eken. Orystar armııanyń alǵa tarta berýine kedergi jasapty”, — degen sııaqty sybys-jorýlardyń taraýyna jetkizdi. Úrimjide qol jetken kelisim […]
Muhametjan Ǵabdýlkarımuly Iýsýp Batys Qytaıdaǵy Tarbaǵataı aımaǵynyń ortalyǵy Shaýeshek qalasynda 1897 jyly (qujatta 1896 jyl dep kórsetilgen) eskishe 1-qańtar, jańasha 14-qańtarda dúnıege kelgen. Ákesi Ǵabdýlkárim (laqaby Kerimtaı) XIX ǵasyrdyń 70-75 jyldarynda Buharadan Quljaǵa baryp, odan 90- jyldary Shaýeshekke kelgen. Sheshesi Zýlhıja naımannyń qarakereı tabynyń týma jurtynan. 1902 jyldan bastap medirese de, […]
Áteıhan Qaısauly — Shınjańnyń Barkól aýdanynyń Qaboıy degen jerinde týǵan. Rýy – Abaq kereıdiń ishinde Jántekeı, Tasbıke. Tasbıke ishinde Aqsha degen atadan, Aqshadan Bektemir, odan Myńjasar, odan Qaısa men Álip týǵan. Qaısa men Álip bir týysqan. Elishan — Áliptiń balasy, Áteıhan Qaısanyń balasy. Pákistanda — Túrkııa úkimetine hat jazǵandardyń, “Túrkistan qozǵalysyn” […]
Maqalanyń basyn myna jerden oqyńyz Ospan 1899-jyly Kóktoǵaı aýdanynyń О́ndirqara degen jerinde týǵan. 18 jasqa tolar-tolmas ta Zýqa batyrdyń kezine túsken. Zýqa — Ospannyń qarýyna, erligine aqyly saı jigit bolatynyn sezip, ony qolyna ustaǵysy da kelgen. Ospannyń ákesi Islamǵa kisi jiberip, Ospandy tárbıelegisi keletinin de bildirgen. Biraq Ospan óziniń sabyrlylyǵymen, […]
Asqar Tatanaıuly — 1906 jyly 6-qazan kúni Shyǵys Túrkistannyń Altaı aımaǵyndaǵy Qyran ózeni boıynda dúnıege kelgen. Jazýshy, aqyn, shejireshi, oqý-aǵartý salasynyń belgili qaıratkeri. 1935 jyly 27-jeltoqsannan bastap shyǵarylǵan “Altaı” gazeti baspahanasyn uıymdastyrýshy baspager, gazet qalamgeri. Shyǵys Túrkistandaǵy tarıhı oqıǵalardyń tikeleı kýágerleri. Altaı tarıhy týraly áfsanalardyń, “Bir ǵasyr” atty óleńmen jazylǵan […]
|
|
Sońǵy pikirler