Arysy qulap altaıdyń. . . (Maǵaz Razdanulyna) Tóbesin jaılap qara bult, Júlqyǵan daýyl júregin. Kóringen qaıta aǵaryp, Altaıdyń aqbas shyńy ediń. Qalqyp ta alǵan halqynyń, Qara sóziniń máıegin. Tarlandap baryp tabylǵan, Qazaqtyń jalǵyz taıy ediń. Abaıdaı alyp dananyń, Aıtylmaı qalǵan sózisiń. Abaqtaı asyl […]
HIH ǵasyrdyń aıaǵyna qaraı Ile, Altaı, Tarbaǵataı syndy úsh aımaqtyń Qytaı eline basy bútin bodan bolýyna baılanysty qazaq jurty men Qytaı eliniń arasyndaǵy baılanys tipti de jıiledi. Úsh aımaqty mekendegen qazaqtar mal men bastyń amandyǵy úshin el tizginin ustaǵan Qytaı elimen til tabysyp turýǵa tyrysty. Aýys-túıistiń salqyn júretin burynǵy zamanyndaı emes, aýyly aralas, qoıy qoralas jatqan dəl osy kezeńde tilmashtardyń qajettiligi artty.
Maǵjannyń túrik taqyrybyn jyrlaýy, qazaqtyń túp tarıhynizdep el tarıhyn tereń túsindirý edi. Tek bir ǵana «Túrkistan» óleńi arqyly tarıhıdamý joldarymyzben, el syılaǵan batyrlarymyzben, handarymyzben, Ulyqbekteı ǵalymdarymyzben tanystyrýdy maqsat etkenin óleńderin taldaı otyryp dáleldeý. Maǵjannyń shyǵarmalaryndaǵy sımvolızm shetel ádebıetiniń aqyn jazýshylarynyń shyǵarmashylyǵymen baılanystyrylady.
«Abaı- qazaqtyń jańa realıstik jazbasha poezııasynyń, ádebıetiniń negizin saldy. Abaıdyń aqyndyq daryny asa qýatty jáne san qyrly. Ol-keremet sýretker aqyn jáne syrshyl lırıkanyń sırek kezdesetin sheberi. Sonymen birge biz Abaıdy oıshyl aqyn deımiz. Muny aldymen aqynnyń ómir qubylystaryn tereń tolǵaý jaǵy basym keletin óleńderine qatysty aıtsaq, sonymen qatar ómir, adam […]
Qazaq halqynyń quramyndaǵy taıpalardyń biri — Kereıler eki úlken etnıkalyq birlestikten: Ashamaly Kereı, Abaq Kereıden turady. Ǵylymı ədebıetterde osy ataýlardyń tórkini týraly aıtylǵan pikirler az emes.
Kereıler tarıhyndaǵy eleýli məsele — ol Qazaq halqy quramyndaǵy Kereıler men Kereıtterdiń araqatynasyna baılanysty ər túrli kózqarastardyń oryn alýlary der edik. Bul ekeýin bir taıpa retinde qarastyratyn ǵalymdar arasynda N.A.Arıstov, V.V.Bartold, M.Tynyshbaev, R.G.Kýzeev, M.Muqanov bar. Sonymen qatar olardy eki bólek taıpa retinde qarastyratyn ǵalymdar da bar ekendigin aıta ketken jón. Olardyń qataryna mysal úshin H.Hovors, Grýmm-Grjımaılo jatady. Shyndyǵyna kóshsek, «Kereı» etnonımimen «Kereıt» etnonıminiń arasynda eleýli alshaqtyq joq.
«Baıaǵyraqta» dep bastaıdy da, úlkender ótken ómir, keshken kúniniń bir parasyna oıysatyn. Oıysyp qaıda barady, áıteýir tirlik tynysy, ýaqyt ólkesinde aıańdatady áńgimeni. Basqanyń ne bilip júrgenin qaıdam, ańǵal, parygóısiz túısikter tóńireginde júrip, úlkenderdiń jýan ortasynan shyqqanymdy sezbeppin. Barlyǵy baıyrǵy ómirdiń, tirlik ısharatynyń yqpaly bolar. Dese de, búgin bir oıdyń pushpaǵyn […]
Qamshyger (Áńgime) Alty taspa buzaý tis, Byljyramaı attan tús! − Halyq támsili Údire kóshken aýyl kún eńkeıe kókózektiń boıyndaǵy kók shalǵynǵa iline ıtarqa men urańqaılaryn tigisti. Mal mamyrlap, malshy dem alyp, balalar: «Aýyl-aýyl», «Kúrke-kúrke» deıtin oıyndaryn oınap jadyrap jazylyp jatqanda, saýyt kıip, qylysh asynǵan onshaqty adam bir top […]
«Sizdiń qobyzben tartqanyńyz Jánibektiń kók aty týraly ma? » – Dep suradym. «Ia, byraq onyń ataýy – Altaıdyń kók dóneni. «Tamasha at eken» . Geeljav aǵa shaı qaınatýǵa kiristi. Meniń túsimdegi at pen altaıdyń kók dóneni ekeýiniń taǵdyry uqsas ekendigin aıttym. «Seniń túsiń aıan berip tur. Sen eseıgende belgili adam bolasyń»,-dedi Geeljav aǵa.
Bıyl Altaı ólkesiniń Shyńjań (Sınzıan) provınııasyna óz erkinen tys qosylǵanyna 100 jyl tolyp otyr. (1920-2020) 1920- jylǵa deıin Sınzıan máselesine Altaı ólkesi qamtylmaıtyn-dy. Altaı ólkesi 130 jyldaı ortalyq úkimetke jeke qarap keldi de, 1919-1920 jj arasyndaǵy ishki-syrtqy saıası hám geo-strategııalyq máselelerge baılanysty jeke ólke statýsy birjolata joıylǵan edi. Sınzıan gýbernatory Iań-nyń qolqa salýymen Altaı ólkesi Sınzıan provınııasynyń qaraýyna ótti.
|
|
Sońǵy pikirler