«باتىرلاردىڭ ءومىرى باتىپ بارا جاتقان كۇنمەن تەڭ». وسى ءسوزدىڭ راستىعىن دالەلدەۋدىڭ قاجەتى جوق بولار. باتىرلار حالقىنا جاڭا كۇن، جارقىن كۇن شىعارىپ، ارايلى شۋاعىن شاشۋ ءۇشىن ومىرلەرىن تاۋەكەلگە بايلاپ، ولىمگە تىگەدى. ويتكەنى، ولار ءۇشىن ءولىم قورقىنىشتى ەمەس، جۇرتىنىڭ، بولاشاق ۇرپاعىنىڭ ءومىرى قىمبات. وسىنداي ماڭگىلىك ەرلىك مۇددەنى تۋ قىلىپ ۇستاعان ۇلى تۇلعانىڭ […]
تاريحي دەرەكتەرگە قاراعاندا، قۋاندىق باتىر التاي وڭىرىندە 1727-1816 جىلدار ارالىعىندا ومىر سۇرگەن. اۋمالى-توكپەلى ناۋبەت زاماندا باتىردىڭ ەلىن-جەرىن قورعاۋ جولىندا كورسەتكەن ەرلىگىنە ءدان ريزا بولعان 12 اباق كەرەي ەلى ونىڭ يىعىنا وسى وقالى توندى جاۋىپتى. قاسيەتتى مۇرانى قازاقتىڭ قولىنان ونەر تامعان 13 شەبەر ايەل 90 كۇن ىشىندە تىگىپ شىققان ەكەن. وقالى […]
الەن جەڭىسحان ۇلى – شىڭجاڭ قازاقتارىنىڭ، سونىڭ ىشىندە التاي قازاقتارىنىڭ تاريحىنداعى ايتۋلى تۇلعا. ونىڭ كىم ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن ءسوزدى ارعى اتا-باباسىنان باستاعان ءجون. ارعى اتاسى – اتاقتى ابىلپەيىز حان. ابىلپەيىزدىڭ 8 ۇلى بولعان دەيدى. سونىڭ ءبىرى كوگەدايدان الەنگە دەيىنگى ۇرپاق جانە بيلىك جالعاستىرعاندار: كوگەداي ابىلپەيىز ۇلى (1785-1823)، اجى (ادىلعازى) كوگەداي ۇلى (1823-1868)، قاسىمحان […]
شەتەلدەگى 1 ملن قازاق تاريحي وتانىنا قايتۋعا نيەت تانىتىپ وتىر. بۇل تۋرالى بۇگىن اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ كەڭەيتىلگەن القا ماجىلىسىندە دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى زاۋىتبەك تۇرىسبەكوۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى. «شەتتە جۇرگەن قازاقتار 4-5 ملن. دەپ ءجۇرمىز. ءبىز بارلىعىن ارالاپ شىقتىق. 1 ملن ادام ەلگە كەلەمىز دەپ […]
سۇلۋباي ءساپي ۇلى (1907-1944) اباق كەرەي – جانتەكەيدىڭ تاسبيكە رۋىنان. التاي قالاسىنىڭ شىرىكشي اۋلىندا تۋعان. سۇلۋبايدىڭ ءوز كىندىگىنەن ماعيلا، زاعيلا اتتى ەكى قىز. زاعيلا باركول اۋدانىندا ءالى بار. اعاسى بايبول مەن ءىنىسى كوڭبايدىڭ بالالارى شونجى مەن شىڭگىل اۋداندارىندا تۇرادى. ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ ز ۇلىمدىققا قارسى اتوي-شىلدارىنىڭ ءبىرى بولعان سۇلۋباي 1944 جىلى “التاي توڭكەرىستىك […]
قيداندار ورتا عاسىردا ورتالىق ازيا تاريحىندا ايتارلىقتاي ءىز قالدىرعان حالىق. تەگى جاعىنان دۇڭحۋدان تارايتىن التاي تەكتى، موڭعول تىلدەس، نەگىزىنەن اڭشىلىقتى كاسىپ ەتكەن حالىق. مەكەنى قازىرگى قىتايداعى ىشكى موڭعول پروۆينتسياسىنىڭ شىعىسى مەن ودان شىعىسقا قارايعى جەرلەر. كۇلتەگىن، بىلگە قاعان بىتىكتاسىندا «قىتان» دەپ جازىلعان. ەتيمولوگيا قيدان- قىتاي يەروگليفىندە 契丹（qidan ياعني چيدان）دەپ جازىلعان، […]
«التاي – تۇركى الەمىنىڭ التىن بەسىگى» التاي، التاي تاۋ جۇيەسى – ازيا قۇرلىعىنىڭ ورتا تۇسىنداعى تاۋلى ولكە. ۇزىندىعى باتىستان شىعىسقا قاراي 2000 شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر. التاي سولتۇستىك-باتىستان وڭتۇستىك-شىعىسقا قاراي باتىس ءسىبىر ويپاتىنان گوبي شولىنە دەيىن جان-جاققا تارالعان. وڭتۇستىكتەگى تابيعي شەكاراسى قارا ەرتىس وزەنى مەن زايسان كولى، ال باتىس بولىگى سارىارقادان […]
بۇل ءاننىڭ تاريحىنا كەلەر بولساق، حىح عاسىردىڭ سوڭىندا حح عاسىردىڭ باسىندا شىققان دەگەن مالىمەتتەر بار. اننىڭ شىعۋ تاريحى وتە ارىدا بولۋى دا مۇمكىن. بۇل – كوپ بۇرمالاۋعا ۇشىراعان ءان، ءسوزى بىرنەشە رەت وزگەرگەن. كەيبىر دەرەكتەردە ءور التايدان ۇزاتىلىپ، الىس جەرگە كەتكەن قىزدىڭ اعاسى ىزدەپ كەلگەندە، قارىنداسى اعاسىن قۇشاقتاپ، كورىسىپ ايتقان ءانى دەلىنەدى. 1952 جىلى كوكتوعاي […]
وتكەن اپتادا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ « ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسى جارىق كورگەنى كوپكە ايان. تاريحي تاقىرىپتى قوزعاعان ماقالاعا قاتىستى بەلگىلى تۇركولوگ، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى قارجاۋباي سارتقوجا ۇلىمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك. مارحابات! – قارجاۋباي اعا، اڭگىمەمىزدى كەشە عانا جارىق كورگەن ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ « ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىنان باستاساق. تاريحي تۇجىرىمداما تۋراسىندا قازىر قوعامدا […]
ايتۋلى داتانى ەلباسى 2016 جىلى 14 قاڭتاردا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قۇرىلعان كۇنىمەن ورايلاستىرىپ بەكىتكەن. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى — 1995 جىلعى 1 ناۋرىزدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن قۇرىلعان 1 ناۋرىز – ەلىمىزدە تۇرىپ جاتقان بارلىق ەتنوس ءبىر-بىرىنە ريزاشىلىعىن ايتاتىن كۇن. اسىرەسە قيىن-قىستاۋ زامانىندا جەر اۋدارىپ كەلگەن ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى شىدامدىلىق تانىتىپ، ەرەكشە […]
|
|
سوڭعى پىكىرلەر