ارقالىق باتىر اباق كەرەيدىڭ ايگىلى باتىرلارىنىڭ ءبىرى. ول «ارقالىق باتىر» جىرى ارقىلى كۇللى قازاققا ايگىلەنگەن تۇلعا. «ارقالىق باتىر» جىرى – قازاق حالقىنىڭ وتكەن تاريحىنان، سالت داستۇرىنەن حابار بەرەتىن، تانىمدىق-تاربيەلىك، كوركەمدىك ماڭىزى اسا زور رۋحاني مۇراعا اينالدى. جىرعا ارقاۋ بولعان وقيعالار ناقتى تاريحي وقيعالار نەگىزىندە ومىرگە كەلدى جانە كەرەي ەلىنىڭ 18- […]
كەرەي تايپاسىنا نەگىزدەلىپ، 10-11 عاسىرلار شاماسىندا ۇستەمدىك ەتىپ، موڭعول يمپەرياسى قۇرامىنا كىرگەن جانە 18-19 عاسىرلاردا ءومىر ءسۇرىپ قازاق حاندىعى قۇرامىنا كىرەتىن «كەرەي حاندىعى» اتتى ەكى ۇلىستىڭ بۇل جولى سوڭعىسى تۋرالى اڭگىمە ەتەمىز. قازاق حاندىعىنىڭ ورتا ءجۇز قۇرامىنا قىپشاق، قوڭىرات، كەرەي، ۋاق، ارعىن، نايمان اتتى التى ارىس ەل كىرەتىنى بەلگىلى. ورتا ازيا […]
كەشە ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا «قانسونار» جۋرنالىنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى سالتاناتتى جاعدايدا ءوتتى. شارانى باسىلىم دەمەۋشىسى – «قانسونار» رەسپۋبليكالىق قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى ورالباي ابدىكارىموۆ اشىپ، جۇرگىزىپ وتىردى. العاشقى سانى وقىرمانعا جول تارتقان باسىلىمنىڭ باس رەداكتورى – ساعيدوللا كوشىمباەۆ. قازاق ءباسپاسوزىن تىڭ تاقىرىپپەن تولىقتىرعان ءۇنجاريا اڭشىلار مەن تابيعات جاناشىرلارىنا ارنالعان. وندا ساياتشىلىق، اڭشىلىق ونەردىڭ […]
سانانىڭ كۇيزەلىسى اشتىقتىڭ سالدارىنان ادامنىڭ ىشكى دۇنيەسى، كىسىلىك سالتتارى، بۇكىل مورالدىق تۇلعاسى وڭالماس، تۇبەگەيلى وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى. ۇزاققا سوزىلعان اشتىق ادامنىڭ رۋحاني كەلبەتىن ازدىرادى. ءبىرتۇتاس «مەن» ءبىر-بىرىنە كەرەعار بىرنەشە «مەن»-گە ىدىرايدى. «اشتىق كوپ جاعدايدا «اشتىقتىڭ ساندىراعى» دەپ اتالاتىن پسيحيكالىق كۇيزەلىسكە اكەلىپ سوعادى. ارينە، اشىعۋ بەلگىلى ءبىر دارەجەگە دەيىن پسيحيكالىق سيمپتومسىز-اق ورىستەي […]
شاكارىم مەن زياد قىتايدا ارعى شاق الاساپىرانىنىڭ اڭگىمەلەرى قىتاي قازاقتارى ىشىندەگى ۇلكەندەردىڭ ەسكە الۋىنشا، وتكەن عاسىردىڭ باسقى ونجىلدىقتارىندا، اباي عانا ەمەس، شاكارىم قۇدايبەردى ۇلىنىڭ (1858 ج. 11 شىلدە. سەمەي. كەڭبۇلاق. – 1931ج. 2 قازان. شىڭعىستاۋ) اقىندىعى، جازۋشىلىعى، فيلوسوفتىعى، تاريحشىلىعى، كومپوزيتورلىعى، تەكتى اتانىڭ ۇرپاعى ەكەنى، وتارشىل يمپەريانىڭ قىرىنا الىنعان […]
شىڭجانداعى ۇلت ازاتتىق كۇرەستىڭ قولباسشىسى، كۇردەلى تۇلعا وسپان باتىر تۋرالى تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ر.بولد جازعان بۇل بايسالدى زەرتتەۋ موڭعوليانىڭ «ءونوودور» («بۇگىن») گازەتىندە (2012.05.16. №113) جارىق كورگەن بولاتىن. دالا كوكجالىنىڭ امەريكا بارلاۋشىسىمەن ارىپتەس بولعاندىعى بۇگىنگى اسكەريلەرگە دە ءبىر وي سالاتىنداي. اقش ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ (تسرۋ) ديرەكتورى م.حايدەن «شىن مانىسىندە قىزمەتتىك مىندەتىن اتقارىپ […]
حح عاسىر باسىنداعى ەلەۋلى پروگرەسسيۆتى قۇبىلىس الاش قوزعالىسى ەدى. بۇل قازاق حالقىنىڭ ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ جاڭا دا ساپالى دەڭگەيگە كوتەرىلىپ، حالىقتى باتىستىق ۇلگىدە ءبىلىم العان ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرى باستايتىن دارەجەگە جەتكەندىگىنىڭ بەلگىسى ەدى. ەلدىك مۇددەنى قورعاۋ جولىندا ۇلتتىق ساياسي پارتيا قۇرىپ، مەملەكەتتىك دەڭگەيگە ۇمتىلعان الاش ارىستارىنىڭ الدىنا قويعان ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى […]
شىنىندا، ولار كىمدەر ەدى؟ ولار نەگىزىنەن XIX عاسىردىڭ سوڭى XX عاسىردىڭ باسىندا پاتشالىق رەسەيدىڭ پەتەربور، ماسكەۋ، ساراتوۆ، ومبى، تومسك، ورىنبور، ۋفا، قازان، سونداي-اق شەت ەلدىڭ كاير، ستامبۇل، ۆارشاۆا ءتارىزدى ۇلكەندى-كىشىلى قالالارىندا جوعارى زايىرلى جانە ءدىني، ارنايى كاسىپتىك ورتا وقۋ ورىندارىن بىتىرگەن العاشقى قازاق وقىعاندارى بولاتىن. جالپى قازاق قوعامىندا تۇڭعىش ۇلتتىق […]
وسپان 1899 ج. التايدىڭ كوكتوعاي اۋدانى، وڭدىقارا وڭىرىندە تۋىلعان. وسپان ءومىر سۇرگەن ۋاقىت ۇلتارالىق تەكەتىرەستەرگە تولى زامان بولمىسىن سول كەزدە ءومىر سۇرگەن وسپان باتىردىڭ رۋحاني ۇستازى، شىعارمالارى وسپان باتىرعا دەم بەرگەن اعارتۋشى اقىن اقىت ولەڭدەرىنەن بايقالادى. شىڭجاڭدى باسقارىپ وتىرعان گومينداڭ ۇكىمەت باسشىسى شەن شيتساي ءوزىنىڭ «التى دۇرىس ساياسات» دەپ اتالاتىن […]
قازاق دالاسى باسىنان تالاي جاۋگەرشىلىك زاماندى وتكەردى. نايزانىڭ ۇشىمەن، بىلەكتىڭ كۇشىمەن كيەلى ەلىمىز مەن جەرىمىزدىڭ بىرتۇتاستىعى مەن اۋىزبىرلىگىن ساقتاپ، قورعاعان حاس باتىرلاردىڭ ارقاسىندا قازاق حالقى تاريحتا امان ساقتالىپ قالدى. بەس قارۋىن اسىنىپ، ەلدىڭ مىزعىماس تىنىشتىعى ءۇشىن باسىن بايگەگە تىككەن جاۋجۇرەك ەرلەردىڭ ءبىرىنىڭ اتىن بىلسەك، ءبىرىن بىلمەيمىز. ءبىر بىلەتىنىمىز، باتىرلىق زامانداردا […]
|
|
سوڭعى پىكىرلەر