جانىبەك باتىر تار جول، تايعاق كەشۋلەرىن بىلاي ەسكە الادى ەكەن: – مايدانداسىپ جاۋ ءتۇسىرۋدى ەرلىگىم دەپ سانامايمىن، قاپتاعان جاۋمەن شايقاسساڭ وتكىر نايزانىڭ ۇشىمەن، تۇلپار اتتىڭ كۇشىمەن، قايراتىڭا ءادىس-امالىڭدى قوسىپ جەڭەسىڭ. سەن ونى الماساڭ، ول سەنى الادى. تالاي-تالاي قان مايداندى باستان كەشىردىم، تار جول، تايعاق كەزەڭدەردەن ءوتتىم، مايداندا جاۋ تۇسىرمەي قايتقان […]
ەر جانىبەكتىڭ ءتۇپ-توركىنى مەن ءوسىپ-ونگەن اۋلەتى تۋرالى ءسوز بولعاندا ەڭ اۋەلى وتكەن تاريحىمىزدىڭ شەجىرەلى بەتتەرىنە ۇڭىلە كەتۋدىڭ دە ارتىقتىعى جوق. كەرەي تايپاسى جىل ساناۋىمىزدان بۇرىنعى II-III عاسىرلاردا ءمالىم بولعان ۇلىستار مەن تايپالاردىڭ ءبىرى. قىتاي، پارسى دەرەكتەرى جانە الكەي مارعۇلان سەكىلدى تاريحشىلار كەرەيلەردى «سانبيلەر تۇسىنان الەمگە ايگىلى قازاق تايپاسىنىڭ ءبىرى» دەپ […]
باتىر بولىپ قارۋ ۇستاپ جاۋعا شاپقان ەكەنسىڭ، الدىڭدا سەنەن دە اسقان باتىر بارىنا كۇمانسىز سەنۋىڭ كەرەك.ايتپەيىنشە جەڭىسكە جەتۋ مۇمكىن ەمەس» (وسپان باتىر ءCىلام ۇلى) القيسسا قول اياعى كىسەندەۋلى الىپ تۇلعا باتىر وسپانارايلى، قاقپان باسقان كوكجال قاسقىر سەكىلدەنىپ كوكاسپانعا قارايدى. الپامساداي تۇكتى كەۋدە، بىلەك، سامايبۇلشىنىنان قان اعادى ونى ەشبىر سەزبەگەندەي الاسۇرىپ جارايدى، ماڭايىندا وقتى مىلتىق، سايمان العان ساقشىلاردى شوقتاي جانعان جانارىمەن «سابايدى» ەڭگەزەردەي ەسىل بىتىم ەر تۇلعاسىن ەڭكەيتپەيدى تىكتەيدى، تاۋعا قاراپ تۇنەرەدى وزىن دە سول تاۋعا بالاپ تىزە بەلىن، بۇكپەيدى. جالت قاراعان قاراسىمەن، وقىس جىلدام قيمىلىمەن توبىرلارعا ۇركەك ۇرەي جۇكتەيدى، ەندى الدىڭعى ۋاقىتتان تەك ولىمنەن باسقا ەشتەمە كۇتپەيدى. قالاي مەيىلى قاراساڭدا تەمىر قۇرساۋ تور قاپتاعان تۇنەك تۇرمە، اباقتى، بۇل تۇنەك، تور كوككە شاپشىپ الاسۇرعان قانشا ارىستان ازاماتتى تۇككە تۇرماس قانشىقتارعا تالاتتى. تاۋ تاعىسى وسپاننىڭ دا جان جاعىنان جاۋ يتتەرى […]
تاريحتا وتكەن كوپ جانىبەكتەر جايىندا تالاي ايتىلدى دا، جازىلدى. جانىبەكتىڭ رۋىنىڭ كەرەي بولۋىنا بايلانىستى كەرەي، جانىبەك حانداردىدا وسى اتامىزبەن قاتار قابىلدايتىنداردا بار. دەسەدە كەرەي ەر جانىبەك پەن ارعىن شاقشاق جانىبەك جايىندا ءبىرىنىڭ ەڭبەگىن بىرىنە تەليتىن تۇسىنبەستىكتەر كوپ. اسىرەسە، كەرەي ەر جانىبەكتىڭ ەرلىك حيكايالارىنىڭ ءبىرتالايى شاقشاق جانىبەككە جازى-لىپ ءجۇر. بۇل جايىندا […]
جانىبەك بەرداۋلەت ۇلى(1714-1792) ابىلاي حان داۋىرىندەگى ايگىلى باتىر. ونىڭ ەل قورعاۋداعى ەرەن ەرلىكتەرىنە قاراي ەسىمىنىڭ الدىنا «ەر» دەگەن اتاۋ قوسىلىپ، «ەر جانىبەك» اتانعان. كەيدە «كەرەي جانىبەك»، «اقىر جانىبەك» دەپ تە ايتىلادى. قۇربانعالي حاليدتىڭ (1843-1913) «تاۋاريح حامسا» اتالاتىن ەڭبەگىندە: «ابىلاي زامانىندا باتىر، ساردار بولعاندار: قاراكەرەي قابانباي، التىباي باتىر، اقتامبەردى باتىر، ەسپەنبەت باتىر، […]
كۇرەس. وسى ءسوزدى ايتقاندا شارشى الاڭدا بەلدەسىپ، ءبىر-ءبىرىنىڭ كىرپىك قاققان ءساتىن اڭدىعان قوس پالۋان كوز الدىڭا كەلە قالادى. بۇدان كۇرەس ونەرىنىڭ ەرەكشە قاسيتكە يە ەكەندىگىن بىردەن اڭعارسىڭ. ەرتە اڭىزداردار مەن باتىرلار جىرىندا، تاريحي تۋىندىلاردا، ءتىپتى ارحەولوگيالىق قازبا دەرەكتەردەن ءبىز ادامزات تاريحىندا كۇرەس ونەرىنىڭ بىرنەشە ءتۇرى بولعاندىعى تۋرالى مول مالمەتتەر كەزدەستىرەمىز. […]
ەر جاڭىلىپ قولعا تۇسەدى قۇس جاڭىلىپ تورعا تۇسەدى دۇركىرەپ ءور التايدان ەل كوشتى عوي قادىرى قايران جەردىڭ ەندى ءوتتى عوي بوعداعا قۋ مەديەن كوشىپ بارىپ زارلاتىپ كوزدىڭ جاسىن كولدەتتى عوي ءور التاي بايتىك، قاپتىق قوبدا باسىڭ بۇلدىراپ قالدى-اۋ شىركىن تاۋ مەن تاسىڭ التايىم التىن بەسىك ەڭ […]
…مىرجاقىپ دۋلات ۇلى قالامىنان تۋعان سونداي ءبىر ءسوز-شاقپاق ازاماتتىڭ نامىس وتىن تۇتاتىپ، قايراتتاندىرعانىن ءسوزىمىزدىڭ ءتيىستى تاراۋىندا ايتقان ەدىك. قازاق «جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى» دەگەندى بەكەر ايتپاعان عوي. شىن اقىن ءسوزى ۇرپاقتارمەن بىرگە جاساسىپ، ولاردىڭ قايعى-مۇڭىن قوزعاپ، جالپى كوڭىل كۇيىن شەرتەتىنىن ۇلكەندى-كىشىلى جيىنداردا ايتىلعان سوزدەردەن، ولاردىڭ تىڭداۋشىعا اسەرىنەن كورىپ، كۋاگەر […]
1890 جىلدىڭ قازان ايىندا قاجىمۇقان تۇڭعىش رەت ۇلكەن كۇرەسكە تۇسەدى، كۇرەس 1891 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنا دەيىن سوزىلادى. وسى كۇرەستە يۆان زايكين سەكىلدى بىرنەشە بەلدى بالۋانداردى جىعادى. يۆان پوددۋبنىيمەن باس بايگەگە تالاسىپ، ودان جەڭىلەدى. قاجىمۇقان ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن پوددۋبنىيمەن دوستىعىن، ونىڭ ادامگەرشىلىگىن ماقتاپ وتكەن ادام. 1892 جىلى قازان قالاسىندا تسيركتە كۇرەسىپ، […]
2006 جىلعى «ەلىنە ۇران بولعان ەر جانىبەك» اتتى عىلىمي كونفەرەنتسيادا ءسوز العان قازاق مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ(ول كەزدە ينسيتۋت) قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ەرداۋلەت تۇربەك ۇلى بەرلىباەۆ وسىنداي تاقىرىپپەن ءسوز باستاپ ەدى. جوڭعار زامانىنداعى الاپات سوعىستاردى تىلگە تيەك ەتكەن عالىم: «ءدال وسى كەزەڭدەگى ەرەكشە ماڭىزدى تاريحي ماسەلە كازاق […]
|
|
سوڭعى پىكىرلەر