Қазақтың ұлы ғалымы Ш.Уәлиханов Абылай ханға арналған өз еңбегінде XVIII ғасырдың қазақ тарихы үшін аса бір ауыр кезең болғандығын ашып айтады. Қазақты қан жылатқан «Ақтабан шұбырынды» жылдардың халық есінен көтеріле қоймағынын да тілге тиек етеді. Қазақ халқы үшін қатерлі сын-сағатта Абылайдай дананың билік басына келіп, халықты ұйымдастыра білуінің арқасында, анталаған […]
Шоқан Уалиханов: “Абылай хан заманы – қазақ батырларының дәуірі” деген ұлы сөзін тегін айпаса керек. Оның сыртында Абылай дәуірі жоңғарлар мен қазақтардың сұрапыл шайқастарына толы болды. Не бір батырлар шықты. Соның бірі – біз сөз өткелі отырған Ер Жәнібек батыр. Осы Керей Жәнібек батырды ел аузында “Ақыр Жәнібек” деп те […]
Ер Жәнібектің түп-төркіні мен өсіп-өнген әулеті туралы сөз болғанда ең әуелі өткен тарихымыздың шежірелі беттеріне үңіле кетудің де артықтығы жоқ. Керей тайпасы жыл санауымыздан бұрынғы II-III ғасырларда мәлім болған ұлыстар мен тайпалардың бірі. Қытай, парсы деректері және Әлкей Марғұлан секілді тарихшылар керейлерді «Санбилер тұсынан әлемге әйгілі қазақ тайпасының бірі» деп […]
Жәнібек Бердәулетұлы(1714-1792) Абылай хан дәуіріндегі әйгілі батыр. Оның ел қорғаудағы ерен ерліктеріне қарай есімінің алдына «Ер» деген атау қосылып, «Ер Жәнібек» атанған. Кейде «Керей Жәнібек», «Ақыр Жәнібек» деп те айтылады. Құрбанғали Халидтың (1843-1913) «Тауарих Хамса» аталатын еңбегінде: «Абылай заманында батыр, сардар болғандар: Қаракерей Қабанбай, Алтыбай батыр, Ақтамберді батыр, Еспенбет батыр, […]
Ер жаңылып қолға түседі Құс жаңылып торға түседі Дүркіреп Өр Алтайдан ел көшті ғой Қадірі қайран жердің енді өтті ғой Боғдаға қу медиен көшіп барып Зарлатып көздің жасын көлдетті ғой Өр Алтай Бәйтік, Қаптық Қобда басың Бұлдырап қалды-ау шіркін тау мен тасың Алтайым алтын бесік ең […]
1890 жылдың қазан айында Қажымұқан тұңғыш рет үлкен күреске түседі, күрес 1891 жылдың наурыз айына дейін созылады. Осы күресте Иван Зайкин секілді бірнеше белді балуандарды жығады. Иван Поддубныймен бас бәйгеге таласып, одан жеңіледі. Қажымұқан өмірінің соңына дейін Поддубныймен достығын, оның адамгершілігін мақтап өткен адам. 1892 жылы Қазан қаласында циркте күресіп, […]
2006 жылғы «Еліне ұран болған Ер Жәнібек» Атты ғылыми конференцияда сөз алған Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің(ол кезде инситут) Қазақстан тарихы кафедрасының доценті, тарих ғылымдарының кандидаты Ердәулет Тұрбекұлы Берлібаев осындай тақырыппен сөз бастап еді. Жоңғар заманындағы алапат соғыстарды тілге тиек еткен ғалым: «Дәл осы кезеңдегі ерекше маңызды тарихи мәселе казақ […]
Ер Жәнібек жасаған дәуір жоңғар шапқыншыларының қазақ да-ласына талай рет қанды жорық жасаған кезеңіне тура келеді. «Жәңгір хан дәуірінде қазақтар мен ойрат жоңғарлары арасында үш ірі шайқас – біріншісі 1635 жылы, екіншісі – 1643 жылы, үшіншісі– 1652 жылы болған». (Н. Мыңжани «Қазақтың қысқаша тарихы» Үрімжі 1987 жыл, 395 бет). Міне, осы […]
Бердәулетұлы Жәнібек (XVIII) – жоңғар басқыншылығына қарсы шайқаста аты шыққан, Абылай хан мен Қаракерей Қабанбай батыр бастаған қазақ қолының алғы шебінде жүрген айбынды батырлардың бірі. Шыққан тегі – Орта жүздің Керей тайпасынан. Соған орай халық оны сол заманның аты шыққан әйгілі батыры Шақшақ Жәнібекпен шатастырмас үшін «Крей Жәнібек» деп атап […]
Семейде ұлтымыздың көрнекті тарихи тұлғасы Ақтамберді жыраудың сауыты табылды. Бүгін жергілікті өлкетану мұражайында барша жұртқа батырдың киімі көрсетілді. Тот басқан көне сауытты батыр, жырау әрі би болған Ақтамберді Сарыұлының ұрпақтары бертінге дейін сақтап келген. 1920-шы жылдары Қытайға үдере көшкен оларды қызылдар өкшелей қуғанда бабадан қалған қастерлі бұйым ұшті-күйлі жоғалады. Кейін […]
|
|
Соңғы пікірлер