Арысы құлап алтайдың. . . (Мағаз Разданұлына) Төбесін жайлап қара бұлт, Жүлқыған дауыл жүрегін. Көрінген қайта ағарып, Алтайдың ақбас шыңы едің. Қалқып та алған халқының, Қара сөзінің мәйегін. Тарландап барып табылған, Қазақтың жалғыз тайы едің. Абайдай алып дананың, Айтылмай қалған сөзісің. Абақтай асыл […]
ХІХ ғасырдың аяғына қарай Іле, Алтай, Тарбағатай сынды үш аймақтың Қытай еліне басы бүтін бодан болуына байланысты қазақ жұрты мен Қытай елінің арасындағы байланыс тіпті де жиіледі. Үш аймақты мекендеген қазақтар мал мен бастың амандығы үшін ел тізгінін ұстаған Қытай елімен тіл табысып тұруға тырысты. Ауыс-түйістің салқын жүретін бұрынғы заманындай емес, ауылы аралас, қойы қоралас жатқан дəл осы кезеңде тілмаштардың қажеттілігі артты.
Мағжанның түрік тақырыбын жырлауы, қазақтың түп тарихыніздеп ел тарихын терең түсіндіру еді. Тек бір ғана «Түркістан» өлеңі арқылы тарихидаму жолдарымызбен, ел сыйлаған батырларымызбен, хандарымызбен, Ұлықбектей ғалымдарымызбен таныстыруды мақсат еткенін өлеңдерін талдай отырып дәлелдеу. Мағжанның шығармаларындағы символизм шетел әдебиетінің ақын жазушыларының шығармашылығымен байланыстырылады.
«Абай- қазақтың жаңа реалистік жазбаша поэзиясының, әдебиетінің негізін салды. Абайдың ақындық дарыны аса қуатты және сан қырлы. Ол-керемет суреткер ақын және сыршыл лириканың сирек кездесетін шебері. Сонымен бірге біз Абайды ойшыл ақын дейміз. Мұны алдымен ақынның өмір құбылыстарын терең толғау жағы басым келетін өлеңдеріне қатысты айтсақ, сонымен қатар өмір, адам […]
Қазақ халқының құрамындағы тайпалардың бірі — Керейлер екі үлкен этникалық бірлестіктен: Ашамалы Керей, Абақ Керейден тұрады. Ғылыми əдебиеттерде осы атаулардың төркіні туралы айтылған пікірлер аз емес.
Керейлер тарихындағы елеулі мəселе — ол Қазақ халқы құрамындағы Керейлер мен Керейттердің арақатынасына байланысты əр түрлі көзқарастардың орын алулары дер едік. Бұл екеуін бір тайпа ретінде қарастыратын ғалымдар арасында Н.А.Аристов, В.В.Бартольд, М.Тынышбаев, Р.Г.Кузеев, М.Мұқанов бар. Сонымен қатар оларды екі бөлек тайпа ретінде қарастыратын ғалымдар да бар екендігін айта кеткен жөн. Олардың қатарына мысал үшін Х.Ховорс, Грумм-Гржимайло жатады. Шындығына көшсек, «Керей» этнонимімен «Керейт» этнонимінің арасында елеулі алшақтық жоқ.
«Баяғырақта» деп бастайды да, үлкендер өткен өмір, кешкен күнінің бір парасына ойысатын. Ойысып қайда барады, әйтеуір тірлік тынысы, уақыт өлкесінде аяңдатады әңгімені. Басқаның не біліп жүргенін қайдам, аңғал, парыгөйсіз түйсіктер төңірегінде жүріп, үлкендердің жуан ортасынан шыққанымды сезбеппін. Барлығы байырғы өмірдің, тірлік ишаратының ықпалы болар. Десе де, бүгін бір ойдың пұшпағын […]
Қамшыгер (Әңгіме) Алты таспа бұзау тіс, Былжырамай аттан түс! − Халық тәмсілі Үдіре көшкен ауыл күн еңкейе көкөзектің бойындағы көк шалғынға іліне итарқа мен ұраңқайларын тігісті. Мал мамырлап, малшы дем алып, балалар: «Ауыл-ауыл», «Күрке-күрке» дейтін ойындарын ойнап жадырап жазылып жатқанда, сауыт киіп, қылыш асынған оншақты адам бір топ […]
«Сіздің қобызбен тартқаныңыз Жәнібектің көк аты туралы ма? » – Деп сұрадым. «Я, бырақ оның атауы – Алтайдың көк дөнені. «Тамаша ат екен» . Гецелжав аға шай қайнатуға кірісті. Менің түсімдегі ат пен алтайдың көк дөнені екеуінің тағдыры ұқсас екендігін айттым. «Сенің түсің аян беріп тұр. Сен есейгенде белгілі адам боласың»,-деді Гецелжав аға.
Биыл Алтай өлкесінің Шыңжаң (Синьцзян) провинциясына өз еркінен тыс қосылғанына 100 жыл толып отыр. (1920-2020) 1920- жылға дейін Синьцзян мәселесіне Алтай өлкесі қамтылмайтын-ды. Алтай өлкесі 130 жылдай орталық үкіметке жеке қарап келді де, 1919-1920 жж арасындағы ішкі-сыртқы саяси һәм гео-стратегиялық мәселелерге байланысты жеке өлке статусы біржолата жойылған еді. Синьцзян губернаторы Яң-ның қолқа салуымен Алтай өлкесі Синьцзян провинциясының қарауына өтті.
|
|
Соңғы пікірлер