Sońǵy jazbalar

«Túrki tildes, túgel bol!» – dep uran tastaǵan Turar Rysqulov týraly eki kitap Túrkııada jaryq kórdi
Jańalyqtar

«Túrki tildes, túgel bol!» – dep uran tastaǵan Turar Rysqulov týraly eki kitap Túrkııada jaryq kórdi

Sońǵy ýaqyttarda Túrkııada zertteýshilerdiń Turar Rysqulovqa kóbirek kóńil aýdara bastaǵany baıqalady. Munyń eki sebebi bolýy múmkin. Birinshiden, Turar Rysqulov – tatar áriptesi Mırsaıd Sultanǵalıev sııaqty búkil túrki halyqtarynyń respýblıkasyn qurý úshin kúresken qaıratker. Ekinshiden, ol Túrkııadaǵy ult-azattyq kúresiniń jetekshisi Mustafa Kemal Atatúrikti asa joǵary baǵalaǵan. Taıaýda Túrkııada jaryq kórgen Rysqulov […]

Túrkııa qazaqtarynyń erkindik jolyndaǵy uly kóshi
Shejire

Túrkııa qazaqtarynyń erkindik jolyndaǵy uly kóshi

Túrkııala turatyn qazaqtardyn uzaq-salqar kósh tarıhyna nazar aýlarǵanda bul kóshtiń qazaqtyń erkindik jolyndaǵy teńdessiz erligi ekenin kóremiz. Olar erkindik úshin adam sengisiz qandaı da bir aýyr qıynshylyqtardy bastan keshirgen. 1930- jyldary Qytaıǵa qarasty Shy ǵys Túrkistan ólkesinde Gomındań úkimetiniń gýbernatory Shyń-Shı-Saıdyń  zombylyqtaryna shydaı almaǵan qazaqtardyń Elishan Táıji men Zaıyp Táıji […]

Baýyrjannyń áńgimesi
Rýhanııat

Baýyrjannyń áńgimesi

Belgili qalamger Nábıden Ábýtálıev (1928-2010 jj.) esimi kózi qaraqty oqyrman qaýymǵa jaqsy tanys. Ol sońyna oqyrman qaýym súısine oqıtyn kóptegen mándi de, maǵynaly shyǵarmalar qaldyrdy. Olardyń qatarynda «Narkesken» romany, «Qaıran, Naryn», «О́ttiń, dúnıe» povesteri jáne basqa da týyndylary bar. Jazýshy E.Hemıngýeıdiń «Klımandjaro – qarly taý», «Mereke qyzyq mol jyldar» shyǵarmalaryn, […]

Dúken Másimhanuly. OSPAN BATYR
Rýhanııat

Dúken Másimhanuly. OSPAN BATYR

Ár-ár jerde ótip jatatyn, túrli deńgeıdegi ǵylymı májilisterde, Ospan batyr týraly sóz bola qalsa, onyń kimmen, ne úshin soǵysqanyna baılanysty qıma-shatý suraqtar aldymyzdan jıi shyǵady. Solardyń bir parasy: «Ospan kimmen maıdandasyp, qalaı batyr atandy?», «Ospannyń basty jaýy kim? Ol kommýnıstik qyzyl qytaımen maıdandasty ma? álde gomındańshyl Chan Kaıshımen soǵysty ma? […]

Aqqal Qalybaeva: «Muhtar Áýezov “Shirkin! Aqqaldyń áni!” deıtin»
Rýhanııat

Aqqal Qalybaeva: «Muhtar Áýezov “Shirkin! Aqqaldyń áni!” deıtin»

Ǵylymı eńbekteri qazaq tilindegi etistik kategorııasyn, morfemıkany, sózjasamdy zertteýge arnalǵan Qalybaeva Aqqal ájemizdiń týǵan kúni sáýirdiń 17-si. Biraq ózimen suhbattasýǵa barǵanymyzda týǵan kúni naqty esinde bolmaǵandyqtan, osy kúndi tańdap ala salǵanyn aıtty. Dese de, HH ǵasyrdyń Málik Ǵabdýlın, Muhtar Áýezov, Ǵabıden Mustafınsııaqty qazaq zııalylarymen etene aralasqan, keıinde estelik maqalalar jazǵan ájemizdiń «oılap tabylǵan» […]

HAKIMDI TOLYQ TANÝ OŃAI MA EKEN?!
Jańalyqtar

HAKIMDI TOLYQ TANÝ OŃAI MA EKEN?!

Sýrette: Zýlhaır Mansýrov Árıne, men aqyn da ádebıetshi de emespin. Sondyqtan da Abaı shyǵarmashylyǵynyń ónerli qyryna, aqyndyq bolmysyna tereńdep bara almaımyn. Men – ǵalymmyn, rýhanııattyq tanymnan shetteý, jaratylystaný ǵylymynyń ókilimin. Meniń ǵylymdaǵy pir tutarym Qanysh Imantaıuly Sátbaev. Jastyq kezde sol kisideı geologııamen aınalysýdy armandaǵan sátter bolǵan. Biraq ómir basqasha sheshimin […]

«Qaharly altaı» – qazaq ádebıetiniń qazynasy
Rýhanııat

«Qaharly altaı» – qazaq ádebıetiniń qazynasy

Bul roman qazaq oqyrmandaryna tolyq nusqasynda 2010 jyldyń sońynda usynyldy. 2011 jyly Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda arnaıy tanystyrylymy ótip, Qabdesh Jumadilov bastaǵan jazýshylar ádil baǵasyn aýyzsha bergenmen, sodan bergi ýaqytta ádebıetshi qaýym tym-tyrys Árıne, bar-joǵy 1 myń danamen jeke qarjyǵa shyqqan kitapty Qazaqstannyń alys túkpiriniń bárine tarady deýge kelmes. Áıtse de […]

Dýlat ISABEKOV, dramatýrg: «Aǵylshyn qorynda kitabymnyń birinshi bolýy qýanyshty da, ókinishti…»
Jańalyqtar

Dýlat ISABEKOV, dramatýrg: «Aǵylshyn qorynda kitabymnyń birinshi bolýy qýanyshty da, ókinishti…»

Jýyrda Memlekettik syılyqtyń ıegeri, jazýshy, dramatýrg Dýlat Isabekov London qalasynan oraldy. Jazýshynyń shyǵarmalary aǵylshyn tiline aýdarylyp, tusaýkeseri áıgili Kembrıdj ýnıversıtetinde ótipti. – Dýlat aǵa, sizdiń shyǵarma­laryńyz aǵylshyn tiline aýdarylyp, Ulybrıtanııanyń London qalasynda tusaýy kesildi. Osy jóninde áńgime­lessek… – Árıne, bul oqıǵany kóp kútkenimiz ras. London qalasymen kitaptyń shyǵýyna baılanysty hatalmasýlar, […]

Tektilik fenomeni (tarıhı-etnografııalyq paıym)
Rýhanııat

Tektilik fenomeni (tarıhı-etnografııalyq paıym)

Jańabek Jaqsyǵalıev, M.О́temisov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Tektiden tekti týady, Tektilik tuqym qýady. Tektilerdiń tuıaǵy, Tańdaıdy quz-qııany. Shyn tektiler halqy úshin, О́limge basyn qııady. Jaqsy, jaman demesten, Janyna jurtyn jııady…   Bekasyl áýlıe (1822-1915) Sóz basy Otan tarıhy ǵylymynda zertteýshi­lerdiń dendep  boılaı  almaı júrgen […]

Jyr dodasynyń bas júldesi – avtokólik
Jańalyqtar

Jyr dodasynyń bas júldesi – avtokólik

Aq saýytyn kıinip, ata babanyń aq týyn kóterip, qazaq dalasynyń aýmaqtyq tutastyǵy men shekara shebiniń bútindigin qas qaqpaı kúzetip, qasyq qany qalǵansha Jońǵar dushpandarymen aıqasyp, qasıetti atamekenniń synyq súıem topyraǵyn jaýǵa taptatpaı azat etken arýaqty batyr, qaharman handar, aqylman bıler búgingi áleýetti de sáýletti Qazaq eliniń tereń tamyryna nár beretin […]